يېقىندا كېنىيەدە ئېلىپ بېرىلغان بىر تەتقىقاتتا، خەلقئارالىق پىسخولوگلار گۇرۇپپىسى يەسلى بالىلىرىغا سېھىرلىك كۆكتاتلار ھەققىدىكى ھېكايىلەرنى سۆزلەپ بېرىشنىڭ، ئۇلارنىڭ مېۋە-چېۋە ۋە كۆكتاتلارغا بولغان مايىللىقىنى كۆرۈنەرلىك دەرىجىدە ئۆستۈرىدىغانلىقىنى بايقىدى. بۇ تەسىرنىڭ ھېكايە سۆزلەنگەندىن كېيىن بىر ھەپتىدىن ئىككى ھەپتىگىچە داۋاملىشىدىغانلىقى مەلۇم بولدى.
بۇ قانداق تەتقىقات؟
بېرلىن ھۇمبولد ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ پىنسىيەگە چىققان پروڧېسسورى ۋېرنېر سوممېر باشچىلىقىدىكى خەلقئارالىق تەتقىقات گۇرۇپپىسى بۇ تەتقىقاتنى ئېلىپ بارغان. تەتقىقاتقا كېنىيەدىكى يەسلىلەردىن تۆت ياشتىن ئالتە ياشقىچە بولغان 80 ئەتراپىدا بالا قاتناشتۇرۇلغان. تەتقىقاتچىلار بالىلارنى ئىككى گۇرۇپپىغا ئايرىپ، بىر گۇرۇپپىغا كۆكتاتلارنىڭ سېھىرلىك كۈچى ھەققىدىكى چۆچەكنى سۆزلەپ بەرگەن. بۇ ھېكايىدە، باش پېرسوناژلار سېھىرلىك مېۋە ياكى كۆكتاتلارنىڭ ياردىمىدە ئۆز يۇرتىنى قۇتقۇزۇپ قالىدىغان مەزمۇنلار بار ئىدى. يەنە بىر گۇرۇپپىغا بولسا، مەزمۇنى ئوخشىشىپ كېتىدىغان، ئەمما يېمەكلىك تىلغا ئېلىنمىغان بىر ھېكايە سۆزلەپ بېرىلگەن.
ئۈچ ھەپتىدىن تۆت ھەپتىگىچە داۋاملاشقان بۇ جەرياندا، بالىلارغا ھەر كۈنى ساغلام ۋە ساغلام بولمىغان يېمەكلىكلەر تاللاش ئۈچۈن سۇنۇلغان. ساغلام يېمەكلىكلەر ئاساسلىقى ھەر خىل مېۋە-چېۋە ۋە گۈرۈچ، سەۋزە قاتارلىق خام يېيىشكە بولىدىغان كۆكتاتلارنى ئۆز ئىچىگە ئالسا، ساغلام بولمىغان يېمەكلىكلەر بولسا پېچىنە، تورت ياكى كەمپۈت قاتارلىقلار ئىدى.
ھەيران قالارلىق نەتىجىلەر
تەتقىقات نەتىجىسىدە، ھېكايە ئاڭلاشتىن بۇرۇن بالىلارنىڭ كۆپىنچىسى ساغلام بولمىغان يېمەكلىكلەرنى تاللىغان. ئەمما، سېھىرلىك كۆكتاتلار ھەققىدىكى ھېكايىنى ئاڭلىغاندىن كېيىن، بالىلارنىڭ تاللىشىدا كۆرۈنەرلىك ئۆزگىرىش بولۇپ، ئۇلار مېۋە ۋە كۆكتاتلارنى تاللاشقا مايىل بولغان. گەرچە بۇ تەسىر ۋاقىتنىڭ ئۆتۈشىگە ئەگىشىپ ئاجىزلىغان بولسىمۇ، ئەمما بىر ھەپتىدىن ئىككى ھەپتىگىچە داۋاملاشقانلىقى كۆزىتىلگەن.
تەتقىقاتقا رەھبەرلىك قىلغان پروڧېسسور ۋېرنېر سوممېر مۇنداق دېدى: «پەقەت 20 مىنۇتلۇق بىر ھېكايە ئارقىلىق، بالىلارنىڭ ساغلام بولمىغان يېمەكلىكلەردىن ساغلام مېۋە-چېۋە ۋە كۆكتاتلارغا بولغان مايىللىقىدا ھەيران قالارلىق دەرىجىدە كۈچلۈك ئۆزگىرىش ھاسىل قىلدۇق. بىز بۇنى بالىلارنىڭ يېمەك-ئىچمەك ئادىتىنى ياخشىلاشتىكى ئۈمىدۋار ئىستىقبال دەپ قارايمىز».
بۇنىڭدىكى پىسخولوگىيەلىك سەۋەب
تەتقىقاتچىلارنىڭ قارىشىچە، بۇ خىل ھېكايىلەر بالىلارنىڭ ئىچكى قىممەت قارىشى سىستېمىسىغا تەكلىپ بېرىش رولىنى ئويناپ، ئۇلارنىڭ ھەرىكەت قارارىغا، يەنى يېمەكلىك تاللىشىغا بىۋاسىتە تەسىر كۆرسىتىدىكەن. ئۇلار بۇنداق ھېكايىلەرنى باشقا مۇۋاپىق تەدبىرلەر بىلەن بىرلەشتۈرگەندە، مەسىلەن، ئوخشىمىغان يېمەكلىكلەر ھەققىدە كۆپ خىل ھېكايىلەرنى سۆزلەش ۋە ئۇنى تاماق ئېتىش پائالىيەتلىرى بىلەن بىرلەشتۈرگەندە، بالىلارنىڭ ساغلام يېمەكلىكلەرگە بولغان مايىللىقىنى ئۇزۇن مۇددەتلىك ھەم تېخىمۇ ئۈنۈملۈك شەكىللەندۈرگىلى بولىدىغانلىقىنى پەرەز قىلماقتا.
مەنبە ۋە ئېلان قىلىنغان ۋاقتى:
بۇ تەتقىقات بېرلىن ھۇمبولد ئۇنىۋېرسىتېتى تەرىپىدىن 2025-يىلى 30-يانۋار ئېلان قىلىنغان بولۇپ، ئىلمىي ماقالىسى «Appetite» ژۇرنىلىدا ئېلان قىلىنغان.
