ئەس – ھوشى جايىدا بولماسلىق ئادەمنىڭ ئاڭ ھالىتىدە ئۆزگىرىش يۈز بېرىپ، تەپەككۇرى قالايمىقانلىشىش، دىققىتىنى يىغالماسلىق، ئەستە تۇتۇش قابىلىيىتى چېكىنىش قاتارلىق كېسەللىك ئالامەتلىرىنى كۆرسىتىدۇ. بۇ خىل كېسەللىك ئالامەتلىرى ئادەتتە مېڭە كېسەللىكلىرى ياكى باشقا بەدەن كېسەللىكلىرىدىن كېلىپ چىقىدۇ.
غەرب تېبابىتى نۇقتىسىدىن قارىغاندا، ئەس – ھوشى جايىدا بولماسلىقنىڭ سەۋەبىنى تۆۋەندىكى بىر قانچە خىلغا ئايرىشقا بولىدۇ:
1. مېڭە كېسەللىكلىرى مەسىلەن، مېڭە قان تومۇر تاسادىپىيلىقى، مېڭە ياللۇغى، مېڭە پەردە ياللۇغى، مېڭە ئۆسمىسى قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى ئەس-ھوشىنى يوقىتىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.
2. ماددا ئالمىشىش خاراكتېرلىك كېسەللىك مەسىلەن، قان شېكىرى تۆۋەنلەش، قان شېكىرى يۇقىرىلاش، جىگەر مەنبەلىك مېڭە كېسىلى قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى ئەس – ھوشىنى يوقىتىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.
3. زەھەرلىنىشلىك كېسەللىك مەسىلەن، ئىسپىرتتىن زەھەرلىنىش، دورىدىن زەھەرلىنىش قاتارلىقلارمۇ ئەس – ھوشىنى يوقىتىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.
4. باشقا بەدەن كېسەللىكلىرى مەسىلەن، يۈرەك زەئىپلىشىش، نەپەس زەئىپلىشىش، بۆرەك زەئىپلىشىش قاتارلىقلارمۇ ئەس – ھوشىنى يوقىتىش ئالامەتلىرىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.
ئەگەر ئەس – ھوشى جايىدا بولماسلىق ئەھۋالى كۆرۈلسە، ۋاقتىدا دوختۇرغا كۆرۈنۈپ دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش كېرەك. دوختۇر كېسەللىك ئەھۋالىغا ئاساسەن مۇناسىپ تەكشۈرۈش ۋە داۋالاش ئېلىپ بېرىپ، كونكرېت سەۋەبىنى بېكىتىدۇ ھەمدە مۇناسىپ تەدبىر قوللىنىپ كېسەللىك ئالامىتىنى پەسەيتىدۇ.
