ئانىلارنىڭ ھەممىسى بالا قورساقتىن چۈشكەندىن كېيىن نېمە ئۈچۈن سۈت كېلىدىغانلىقىغا قىزىقىدۇ، بۇ خىل مۆجىزە تەڭرى تەرىپىدىن ئورۇنلاشتۇرۇلغان. ئانا سۈتىنىڭ پەيدا بولۇشىنى چۈشىنىش ئانىلارغا بوۋاقلارنى ئانا سۈتى بىلەن بېقىشنىڭ ناھايىتى ياخشى ئىكەنلىكىگە ئىشىنىشكە ياردىمى بولىدۇ. ئانا سۈتى سۈت بېزى ھۈجەيرىلىرى ئاجراتقان ئاجرالمىلاردىن ئىبارەت. ھامىلىدار مەزگىلدە ئەمچەك تۇغۇتتىن كېيىنكى سۈت ئاجرىتىش ھالىتىدە تۇرىدۇ، بوۋاق تۇغۇلغاندىن كېيىن ئانا تېنىدىكى خىلمۇخىل ھورمۇنلارنىڭ سەۋىيىسىدە ئۆزگىرىش بولۇپ، سۈت بېزى ھۈجەيرىلىرى سۈتنىڭ غىدىقلىنىشىنى يۇقىرى دەرىجىدە تېزلىتىپ تارىيىدۇ، شۇنداقلا سۈت قاتلاممۇ قاتلام كىرىپ، ئەمچەك توپچىسى ۋە ئۇنىڭ ئەتراپىغا يىغىلىدۇ. بوۋاق ئەمگەندە يەنە مۇھىم بىر خىل رېفلېكس ھاسىل قىلىپ ئانا تېنىدە تېخىمۇ كۆپ سۈت كەلتۈرگۈچى ھورمۇنلارنى شەكىللەندۈرۈپ، سۈت ئاجرىلىپ چىقىشنى تېخىمۇ ئىلگىرى سۈرىدۇ. مۇشۇنداق قىلىپ ئانىنىڭ سۈتى ئۈزۈلۈپ قالمايدۇ.
ئانا سۈتىنىڭ پەيدا بولۇشى مۇرەككەپ ھەم نازۇك فىزىيولوگىيەلىك جەريان بولۇپ، كۆپ خىل ھورمۇن، فىزىيولوگىيەلىك قۇرۇلما ۋە ئۆزئارا تەسىر كۆرسىتىشكە چېتىلىدۇ. تۆۋەندىكىسى ئانا سۈتىنىڭ پەيدا بولۇش ئاساسىي جەريانى:
ئانا سۈتى ھاسىل بولغان فىزىئولوگىيىلىك ئاساسى
1. سۈت بېزى قۇرۇلمىسى
ئانا سۈتى سۈت بېزى توقۇلمىلىرىدىن ھاسىل بولىدۇ، سۈت بېزى توقۇلمىلىرى نۇرغۇن كىچىك ياپراقچىلاردىن تەركىب تاپقان بولۇپ، ھەر بىر ياپراقچىدا بىر قاتار سۈت بېزى پۈۋەكچىلىرى ( alveoli ) ۋە نەيچىلەر بولىدۇ. سۈت بېزى پۈۋەكچىلىرى سۈت ھاسىل قىلىشقا مەسئۇل بولىدۇ، نەيچە بولسا سۈتنى ئەمچەك توپچىسىغا يەتكۈزۈپ بېرىدۇ.
2. گورمون تەسىرى
ھامىلىدارلىق مەزگىلى ۋە تۇغۇتتىن كېيىن، بىر نەچچە خىل ھورمۇننىڭ گورىزونتال ئۆزگىرىشى سۈت بېزىنىڭ تەييارلىنىشى ۋە سۈتنىڭ ھاسىل بولۇشىدا ئىنتايىن مۇھىم. بۇ ئاساسلىقى تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:
ئانىلىق ھورمون:ھامىلىدارلىق مەزگىلىدە سۈت بېزىنىڭ ئۆسۈشى ۋە يېتىلىشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ.
پروگېستېرون:سۈت بېزىنىڭ يېتىلىشىگە ياردەم بېرىدۇ ھەمدە سۈت بېرىشكە تەييارلىق قىلىدۇ.
سۈت كەلتۈرگۈچى ھورمون:سۈتتىن ھاسىل بولغان ئاچقۇچلۇق ھورمون بولۇپ، سۈت بېزى پۈۋەكچىلىرىنى غىدىقلاپ سۈت ھاسىل قىلىدۇ.
ئوكسىتوتسىن:بوۋاق ئەمگەندە قويۇپ بېرىلىپ، سۈت بېزىنى تارايتىپ، سۈتنى نەيچە ئارقىلىق ئەمچەك توپچىسىغا ئىتتىرىشكە مەسئۇل بولىدۇ.
ئانا سۈتىنىڭ پەيدا بولۇش باسقۇچى
1. دەسلەپكى سۈت سۇيۇقلۇقى （colostrum）
ئادەتتە ھامىلىدارلىقنىڭ ئاخىرقى مەزگىلىدىن باشلاپ پەيدا بولىدۇ، بۇ خىل سېرىق، قويۇق سۇيۇقلۇقتا ئىممۇنىتېت شارچە ئاقسىلى ۋە ئوزۇقلۇق مول بولۇپ، يېڭى تۇغۇلغان بوۋاقلارنى دەسلەپكى قەدەمدە ئىممۇنىتېتلىق قوغداش ۋە ئوزۇقلۇق بىلەن تەمىنلەيدۇ.
2. ئۆتكۈنچى سۈت
تۇغۇتتىن كېيىنكى 3 − 5 كۈندە، دەسلەپكى سۈتسىمان سۇيۇقلۇق تەدرىجىي ئۆتكۈنچى سۈتكە ئايلىنىدۇ، بۇ باسقۇچتىكى سۈت دەسلەپكى سۈتسىمان سۇيۇقلۇققا قارىغاندا تېخىمۇ شالاڭ بولىدۇ، لېكىن يەنىلا ئانتىتېلا مول بولىدۇ.
3. يېتىلگەن سۈت
تەخمىنەن تۇغۇتتىن كېيىنكى 10 – كۈنى ئۆتكۈنچى سۈت پىشقان سۈتكە ئايلىنىدۇ. يېتىلگەن سۈتنىڭ ئوزۇقلۇق تەركىبى بوۋاقنىڭ ئېھتىياجىغا ئاساسەن ئاپتوماتىك تەڭشىلىپ، ئۆسۈش ئېھتىياجىغا ئۇيغۇنلاشتۇرۇلىدۇ.
ئانا سۈتىنىڭ مەھسۇلات مىقدارىنى تەڭشەش
ئانا سۈتىنىڭ مەھسۇلات مىقدارى ئېھتىياج بىلەن تەمىنلەشنىڭ ئۆز – ئۆزىنى تەڭشەش جەريانى بولۇپ، «ئېھتىياجغا قاراپ ئېمىتىش» دەپ ئاتىلىدۇ. بوۋاقلارنىڭ ئېمىش قېتىم سانى ۋە كۈچلۈكلۈك دەرىجىسى ئانا سۈتىنىڭ مەھسۇلات مىقدارىنى تەڭشەيدىغان ئاساسلىق ئامىل.
1. شوراش ئوكسىتوتسىن رېفلېكسى
بوۋاق ئەمچەك توپچىسىنى شورىغاندا، نېرۋا ئاخىرقى ئۇچلىرىنى غىدىقلاپ، مېڭە ئاستى بېزىنىڭ ئوكسىتوتسىن قويۇپ بېرىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. ئوكسىتوتسىن سۈت بېزى ئەتراپىدىكى مۇسكۇل ئېپىتېلىيە ھۈجەيرىلىرىنىڭ قىسقىرىشىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، سۈت بېزى پۈۋەكچىلىرىدىكى سۈتنى سۈت بېزى نەيچىسىگە كىرگۈزۈپ، ئەڭ ئاخىرىدا ئەمچەك توپچىسىغا قاراپ ئاقىدۇ.
#### b. شوراش – سۈت كەلتۈرگۈچى ماددا رېفلېكسى
شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، شوراش يەنە سۈت كەلتۈرگۈچى ھورموننىڭ قويۇپ بېرىلىشىنى غىدىقلاپ، سۈت كەلتۈرگۈچى ھورمۇن قانغا كىرىپ، سۈت بېزىگە قايتىپ، سۈت بېزى پۈۋەكچىلىرىنى غىدىقلاپ تېخىمۇ كۆپ سۈت ھاسىل قىلىدۇ.
سۈتنىڭ ھاسىل بولۇشىغا تەسىر كۆرسىتىدىغان باشقا ئامىللار
ئانىنىڭ ئوزۇقلۇق ۋە سۇ تەركىبىنى قوبۇل قىلىشى:ياخشى ئوزۇقلۇق ۋە يېتەرلىك سۇ سۈت ئىشلەپچىقىرىشنى ساقلاشتا ئىنتايىن مۇھىم.
ئانىنىڭ كەيپىيات ھالىتى:كەيپىياتنىڭ داۋالغۇشى، بېسىم ۋە چارچاش سۈت كەلتۈرگۈچى ھورمۇن ۋە ئوكسىتوتسىننىڭ ئاجرىلىپ چىقىشىغا تەسىر يەتكۈزۈپ، سۈتنىڭ ھاسىل بولۇشىغا تەسىر يەتكۈزۈشى مۇمكىن.
ئېمىتىش قېتىم سانى ۋە ئۈنۈمى:كۆپ ھەم ئۈنۈملۈك ئېمىتىش سۈتنىڭ مەھسۇلات مىقدارىنى ئاشۇرۇشقا پايدىلىق.
ئانا سۈتىنىڭ پەيدا بولۇشى كۆپ خىل فىزىيولوگىيەلىك ۋە مۇھىت ئامىللىرى بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولغان ھەرىكەتچان جەريان. بۇ جەرياننى چۈشىنىش ئانىنىڭ ئۆزىنىڭ بەدىنىنى تېخىمۇ ياخشى چۈشىنىشىگە ياردەم بېرىدۇ ھەمدە بالا ئېمىتىش مەسىلىسىگە يولۇققاندا مۇۋاپىق ھەل قىلىش لايىھەسىنى تېپىپ چىقىدۇ.
