ئاشقازان ۋە ئون ئىككى بارماق ئۈچەي رېنتىگېنلىق كۆرۈنۈش

ئاشقازان-ئۈچەي يولىنىڭ ساغلاملىقى ئىنسانلارنىڭ ئومۇمىي ساغلاملىقى ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم. ھەزىم قىلىش سىستېمىسىدىكى ئاساسلىق ئەزالار بولغان ئاشقازان ۋە ئون ئىككى بارماق ئۈچەينىڭ قۇرۇلمىسى ۋە ئىقتىدارىنى تەكشۈرۈشتە رېنتىگېن تەكشۈرۈشى ھالقىلىق رول ئوينايدۇ. بۇ تېخنىكا كۆپ ئۇچرايدىغان ھەزىم قىلىش يولى كېسەللىكلىرى، مەسىلەن، ئاشقازان يارىسى، ئۆسمە، ياللۇغلىنىش ۋە قۇرۇلما نورمالسىزلىقى قاتارلىقلارغا دىئاگنوز قويۇشتا مۇھىم ئۇسۇل ھېسابلىنىدۇ. بارىي سۇلفات قاتارلىق سېلىشتۇرما ماددىلارنى ئىشلىتىش ئارقىلىق، دوختۇرلار بۇ ئەزالارنىڭ ئىچكى شەكلى، ھەرىكىتى ۋە ئىقتىدارىنى ئېنىق كۆزىتەلەيدۇ.

بۇ رەسىم ئاشقازان ۋە ئون ئىككى بارماق ئۈچەينىڭ ئالدى-كەينىدىن تارتىلغان رېنتىگېنلىق كۆرۈنۈشى بولۇپ، ھەزىم قىلىش سىستېمىسىنىڭ يۇقىرىقى قىسمىدىكى ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىلارنى ئېنىق كۆرسىتىپ بېرىدۇ. ھەر بىر بەلگە قويۇلغان قىسىم ئۆزىگە خاس ئىقتىدارغا ئىگە بولۇپ، ئۇلارنىڭ ماسلىشىپ ئىشلىشى ھەزىم قىلىش جەريانىنىڭ نورمال ئېلىپ بېرىلىشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ. بۇ قۇرۇلمىلارنى چۈشىنىش ئارقىلىق، بىز ھەزىم قىلىش سىستېمىسىنىڭ قانداق ئىشلەيدىغانلىقىنى ۋە كېسەللىكلەرنىڭ قانداق يۈز بېرىدىغانلىقىنى تېخىمۇ چوڭقۇر بىلەلەيمىز. تۆۋەندە، رەسىمدىكى ھەر بىر قۇرۇلمىنى تەپسىلىي تونۇشتۇرۇپ ئۆتىمىز.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەلىمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

1. 12 بارماق ئۈچەي يۇقىرىقى قىسمى (Superior part of the duodenum, 十二指肠上部)
ئون ئىككى بارماق ئۈچەينىڭ يۇقىرىقى قىسمى، يەنى بىرىنچى قىسمى، ئاشقازاننىڭ چىقىش ئېغىزىدىن باشلىنىپ، ئاشقازاننىڭ كېيىنكى قىسمىغا تۇتىشىدۇ. بۇ قىسقا بۆلەك ھەزىم قىلىش جەريانىدا ئىنتايىن مۇھىم رول ئوينايدۇ، چۈنكى ئاشقازاندىن كەلگەن قىسمەن ھەزىم قىلىنغان يېمەكلىك (خىمۇس) بۇ يەردە ئۆت سۇيۇقلۇقى ۋە ئاشقازان ئاستى بېزى شىرنىسى بىلەن ئارىلاشماقتا. بۇ ئورۇن ئاشقازان يارىسى كۆپ يۈز بېرىدىغان جايلارنىڭ بىرى بولۇپ، رېنتىگېن تەكشۈرۈشىدە بۇ رايوندىكى شىللىق پەردىنىڭ پۈتۈنلۈكى ۋە شەكلىگە ئالاھىدە دىققەت قىلىنىدۇ. ئۇنىڭ ئاناتومىيىلىك ئورنى ۋە ئەتراپىدىكى ئەزالار بىلەن بولغان مۇناسىۋىتى دىئاگنوز قويۇشتا ھالقىلىق ئەھمىيەتكە ئىگە.

2. چىقىش ئېغىزى (Pylorus, 幽门)
چىقىش ئېغىزى ئاشقازان بىلەن ئون ئىككى بارماق ئۈچەينى تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدىغان مۇھىم قۇرۇلما. ئۇ ئاشقازاندىكى يېمەكلىكنىڭ ئون ئىككى بارماق ئۈچەيگە كىرىشىنى كونترول قىلىدىغان بىر كلاپانغا ئوخشايدۇ.

3. چىقىش ئېغىزى نەيچىسى (Pyloric canal, 幽门管)
چىقىش ئېغىزى نەيچىسى چىقىش ئېغىزىنىڭ ئەڭ تار قىسمى بولۇپ، ئۇ ئاشقازاننىڭ ئاخىرقى قىسمىنى ئون ئىككى بارماق ئۈچەيگە تۇتاشتۇرىدۇ. بۇ نەيچە يېمەكلىكنىڭ ئاشقازاندىن ئاستا-ئاستا ۋە تەرتىپلىك ھالدا ئۆتۈشىگە ياردەم بېرىدۇ.

4. چىقىش ئېغىزى كاۋىكى (Pyloric antrum, 幽门窦)
چىقىش ئېغىزى كاۋىكى ئاشقازان تېنىنىڭ تۆۋەنكى قىسمىدا، چىقىش ئېغىزى نەيچىسىنىڭ ئۈستىدە بولۇپ، يېمەكلىكلەرنى ئاشقازان كىسلاتاسى بىلەن ئارىلاشتۇرۇش ۋە ئۇنى چىقىش ئېغىزىغا ئىتتىرىشتە مۇھىم رول ئوينايدۇ. بۇ رايون يەنە گاسترىن ھورمۇنىنى ئىشلەپچىقىرىدىغان G ھۈجەيرىلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

5. بۇرجەك ئويۇقى (Angular incisure, 角切迹)
بۇرجەك ئويۇقى ئاشقازاننىڭ كىچىك ئەگمىسىدىكى J شەكىللىك بۇرۇلۇشنىڭ ئەڭ تۆۋەن نۇقتىسىدا روشەن كۆرۈلىدىغان ئويمانلىق. ئۇ ئاشقازان تېنى بىلەن چىقىش ئېغىزى قىسمىنى ئايرىپ تۇرىدىغان ئاناتومىيىلىك بەلگە ھېسابلىنىدۇ.

6. ئاشقazoان تېنى (Body of the stomach, 胃体)
ئاشقازان تېنى ئاشقازاننىڭ ئەڭ چوڭ، مەركىزىي قىسمى بولۇپ، ئاشقازان تۈۋى بىلەن چىقىش ئېغىزى كاۋىكى ئارىسىغا جايلاشقان. بۇ قىسىمدا ئاشقازان كىسلاتاسى ۋە پېپسىن ئىشلەپچىقىرىلىپ، يېمەكلىكلەرنىڭ خىمىيىلىك ھەزىم قىلىنىشى ئېلىپ بېرىلىدۇ.

7. ئاشقازان چوڭ ئەگمىسى (Greater curvature of the stomach, 胃大弯)
ئاشقازان چوڭ ئەگمىسى ئاشقازاننىڭ ئۇزۇن، تومپايغان سول تەرەپ گىرۋىكىنى شەكىللەندۈرىدۇ. ئۇ قىزىلئۆڭگەچ-ئاشقازان تۇتاشمىسىدىن باشلىنىپ، تۆۋەنگە ۋە ئوڭغا سوزۇلۇپ چىقىش ئېغىزىغا تۇتىشىدۇ.

8. ئاشقازان كىچىك ئەگمىسى (Lesser curvature of the stomach, 胃小弯)
ئاشقازان كىچىك ئەگمىسى ئاشقازاننىڭ قىسقا، ئويمان ئوڭ تەرەپ گىرۋىكى بولۇپ، ئاشقازاننىڭ J شەكلىنى تېخىمۇ روشەنلەشتۈرىدۇ. ئۇ جىگەر-ئاشقازان باغلىمىنىڭ تۇتاشقان ئورنى ھېسابلىنىدۇ.

9. ئاشقازان تۈۋى (Fundus of the stomach, 胃底)
ئاشقازان تۈۋى ئاشقازاننىڭ ئەڭ يۇقىرى، گۈمبەز شەكىللىك قىسمى بولۇپ، قىزىلئۆڭگەچنىڭ ئاشقازانغا كىرىش ئېغىزىنىڭ سول تەرىپىگە جايلاشقان. ئۇ ئاساسلىقى ھەزىم قىلىش جەريانىدا ھاسىل بولغان گازلارنى يىغىش رولىنى ئوينايدۇ.

ئاشقازان ۋە ئون ئىككى بارماق ئۈچەي رېنتىگېن تەكشۈرۈشىنىڭ كلىنىكىلىق ئەھمىيىتى

ئاشقازان ۋە ئون ئىككى بارماق ئۈچەي رېنتىگېن تەكشۈرۈشى، يەنى يۇقىرى ھەزىم قىلىش يولى بارىي تەكشۈرۈشى، ھەزىم قىلىش سىستېمىسى كېسەللىكلىرىگە دىئاگنوز قويۇشتا كەڭ قوللىنىلىدىغان، زىيانسىز تەكشۈرۈش ئۇسۇلىدۇر. بۇ تەكشۈرۈش ئارقىلىق دوختۇرلار نۇرغۇنلىغان كېسەللىكلەرنى دەل ۋاقتىدا بايقاپ، داۋالاش پىلانىنى تۈزۈپ چىقالايدۇ.

بۇ تەكشۈرۈشنىڭ ئاساسلىق مەقسىتى:

• يارىلارنى بايقاش: ئاشقازان ۋە ئون ئىككى بارماق ئۈچەي يارىسى يۇقىرى ھەزىم قىلىش يولىدىكى كۆپ ئۇچرايدىغان كېسەللىك بولۇپ، رېنتىگېن تەكشۈرۈشىدە يارا ئورنى، چوڭ-كىچىكلىكى ۋە چوڭقۇرلۇقى ئېنىق كۆرۈنىدۇ.
• ئۆسمىگە دىئاگنوز قويۇش: ياخشى ۋە يامان سۈپەتلىك ئۆسمىلەر ئاشقازاننىڭ ئىچكى شەكلىنى ئۆزگەرتىدۇ. رېنتىگېن تەكشۈرۈشى ئۆسمىنىڭ ئورنى، دائىرىسى ۋە ئەتراپتىكى توقۇلمىلارغا بولغان تەسىرىنى باھالاشقا ياردەم بېرىدۇ.
• ياللۇغ ۋە يۇقۇملىنىشنى ئېنىقلاش: ئاشقازان ياللۇغى (gastritis) ۋە ئون ئىككى بارماق ئۈچەي ياللۇغى (duodenitis) قاتارلىق ياللۇغلىنىش خاراكتېرلىك كېسەللىكلەر شىللىق پەردىنىڭ قېلىنلىشىشى ۋە نورمالسىز قاتلاملارنى پەيدا قىلىدۇ، بۇلارنى رېنتىگېن ئارقىلىق كۆزىتىشكە بولىدۇ.
• قۇرۇلما نورمالسىزلىقىنى تەكشۈرۈش: تۇغما قۇرۇلما نورمالسىزلىقى، مەسىلەن، قىزىلئۆڭگەچ يىتقانى (hiatal hernia) ياكى ئاشقازان چىقىش ئېغىزى تارىيىش (pyloric stenosis) قاتارلىقلارغا دىئاگنوز قويۇشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ.

تەكشۈرۈش جەريانىدا، بىمار ئادەتتە بارىي سۇلفات ئارىلاشتۇرۇلغان سۇيۇقلۇقنى ئىچىدۇ. بارىي رېنتىگېن نۇرىنى سۈمۈرمەيدىغان بولغاچقا، ئۇ ھەزىم قىلىش يولىنىڭ ئىچكى يۈزىنى قاپلاپ، رېنتىگېن رەسىمىدە ئاق رەڭدە كۆرۈنىدۇ. بۇ دوختۇرلارنىڭ قىزىلئۆڭگەچ، ئاشقازان ۋە ئون ئىككى بارماق ئۈچەينىڭ شەكلى، چوڭ-كىچىكلىكى ۋە ھەرىكىتىنى ئېنىق كۆزىتىشىگە شارائىت يارىتىپ بېرىدۇ. بەزىدە، ھاۋا ياكى گاز ھاسىل قىلىدىغان كرىستاللارنى ئىشلىتىپ قوش سېلىشتۇرما تەكشۈرۈشى ئېلىپ بېرىلىدۇ. بۇنداق قىلغاندا، ئاشقازان ۋە ئۈچەي تاملىرى كېڭىيىپ، تېخىمۇ ئىنچىكە قۇرۇلمىلارنى، مەسىلەن، كىچىك پولىپلار ياكى يۈزەكى يارىلارنى ئېنىقراق كۆرسىتىپ بېرىدۇ.

خۇلاسىلىگەندە، ئاشقازان ۋە ئون ئىككى بارماق ئۈچەينىڭ رېنتىگېنلىق تەكشۈرۈشى زامانىۋى تېبابەتتە مۇھىم دىئاگنوز قورالى بولۇپ، ھەزىم قىلىش سىستېمىسى كېسەللىكلىرىنى بالدۇر بايقاش ۋە توغرا داۋالاشتا ھەل قىلغۇچ رول ئوينايدۇ. ئەگەر قورساق ئاغرىش، كۆڭۈل ئېلىشىش، ھەزىم قىلىش ناچارلىشىش قاتارلىق ئالامەتلەر كۆرۈلسە، ۋاقتىدا دوختۇرغا كۆرۈنۈپ، كېرەكلىك تەكشۈرۈشلەرنى ئېلىپ بېرىش كېرەك.