ھەر يىلى 11-ئاينىڭ 17-كۈنى «دۇنيا بالدۇر تۇغۇلغان بوۋاقلار كۈنى» بولۇپ، بۇ كۈن پۈتۈن دۇنيا مىقياسىدا بالدۇر تۇغۇلۇش مەسىلىسىگە بولغان تونۇشنى يۇقىرى كۆتۈرۈش، بالدۇر تۇغۇلغان بوۋاقلار ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلىلىرى دۇچ كېلىۋاتقان قىيىنچىلىقلارغا كۆڭۈل بۆلۈش ئۈچۈن تەسىس قىلىنغان خەلقئارالىق خاتىرە كۈنىدۇر. بۇ كۈن 2008-يىلى ياۋروپا ئاتا-ئانىلار تەشكىلاتلىرى تەرىپىدىن يولغا قويۇلغان بولۇپ، كېيىنچە دۇنيا مىقياسىدا قوللاشقا ئېرىشىپ، ھازىر دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى قاتارلىق نۇرغۇن خەلقئارالىق ئاپپاراتلار تەرىپىدىن ئېتىراپ قىلىنىدۇ. بۇ كۈننىڭ سىموۋولى سۆسۈن رەڭ بولۇپ، ئۈمىد ۋە سەزگۈرلۈككە سىمۋول قىلىنغان.
دۇنيا بالدۇر تۇغۇلغان بوۋاقلار كۈنى
World Prematurity Day
世界早产儿日
بالدۇر تۇغۇلۇش دېگەن نېمە؟
بالدۇر تۇغۇلۇش (Premature birth) دېگىنىمىز، بوۋاقنىڭ ھامىلىدارلىقنىڭ 37-ھەپتىسى توشماي تۇرۇپ تۇغۇلۇشىنى كۆرسىتىدۇ. نورمال ھامىلىدارلىق مۇددىتى 40 ھەپتە ئەتراپىدا بولىدۇ. بالدۇر تۇغۇلغان بوۋاقلار تۇغۇلۇش ھەپتىسىگە ئاساسەن ئۈچ تۈرگە ئايرىلىدۇ: ئادەتتىن تاشقىرى بالدۇر تۇغۇلغان (28 ھەپتىدىن بۇرۇن)، ناھايىتى بالدۇر تۇغۇلغان (28 ھەپتىدىن 32 ھەپتىگىچە) ۋە ئوتتۇراھالدىن سەل بالدۇر تۇغۇلغان (32 ھەپتىدىن 37 ھەپتىگىچە). بوۋاق قانچە بالدۇر تۇغۇلسا، ئۇنىڭ ھاياتىي خەۋپى ۋە ئۇزۇن مۇددەتلىك ساغلاملىق مەسىلىلىرىگە دۇچ كېلىش ئېھتىماللىقى شۇنچە يۇقىرى بولىدۇ.
بالدۇر تۇغۇلۇشنىڭ سەۋەبلىرى ۋە خەۋپ ئامىللىرى
بالدۇر تۇغۇلۇشنىڭ كونكرېت سەۋەبى ھەمىشە ئېنىق بولمايدۇ، ئەمما بىر قىسىم خەۋپ ئامىللىرى بۇنىڭغا سەۋەبچى بولۇشى مۇمكىن. بۇلار: كۆپ ھامىلىلىك (قوشكېزەك ياكى ئۈچكېزەك)، ئىلگىرى بالدۇر تۇغۇش تارىخى بار بولۇش، بالىياتقۇ ياكى بالىياتقۇ بوينى مەسىلىلىرى، بەزى يۇقۇملىنىشلار (مەسىلەن، سۈيدۈك يولى يۇقۇملىنىشى)، يۇقىرى قان بېسىمى ۋە دىئابېت قاتارلىق سوزۇلما كېسەللىكلەر، ھامىلىدارلىق مەزگىلىدە يېتەرلىك ئوزۇقلىنالماسلىق، ئانىنىڭ يېشىنىڭ بەك كىچىك (17 ياشتىن تۆۋەن) ياكى بەك چوڭ (35 ياشتىن يۇقىرى) بولۇشى، تاماكا چېكىش ۋە روھىي بېسىمنىڭ ئېغىر بولۇشى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
بالدۇر تۇغۇلغان بوۋاقلار دۇچ كېلىدىغان مەسىلىلەر
بالدۇر تۇغۇلغان بوۋاقلارنىڭ ئەزالىرى تولۇق يېتىلمىگەن بولغاچقا، ئۇلار تۇغۇلغاندىن كېيىن بىر قاتار قىيىنچىلىقلارغا دۇچ كېلىدۇ. كۆپ ئۇچرايدىغان مەسىلىلەر: نەپەس قىيىنلىشىش (ئۆپكىسى تولۇق يېتىلمىگەنلىكتىن)، بەدەن تېمپېراتۇرىسىنى ساقلاشتىكى قىيىنچىلىق، يۈرەك مەسىلىلىرى، مېڭىگە قان چۈشۈش خەۋپى، ئۈچەي ياللۇغى ۋە سېرىقلىق قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇ بوۋاقلار كۆپىنچە يېڭى تۇغۇلغان بوۋاقلارنى جىددىي قۇتقۇزۇش بۆلۈمى (يېڭى تۇغۇلغان بوۋاقلار يېقىندىن كۈزىتىش ئۆيى NICU) دە ئالاھىدە پەرۋىشكە ئېلىنىدۇ. ئۇزۇن مۇددەتتە بولسا، بەزى بالدۇر تۇغۇلغان بوۋاقلاردا ئۆگىنىش قىيىنچىلىقى، كۆرۈش ۋە ئاڭلاش مەسىلىلىرى، چوڭ ھەرىكەت ئىقتىدارىنىڭ كېچىكىشى قاتارلىق مەسىلىلەر كۆرۈلۈشى مۇمكىن.
ئالدىنى ئېلىش ۋە پەرۋىش قىلىش
گەرچە بارلىق بالدۇر تۇغۇلۇشنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولمىسىمۇ، ھامىلىدارلىق مەزگىلىدە قەرەللىك تەكشۈرتۈپ تۇرۇش، ساغلام تۇرمۇش ئادىتىنى يېتىلدۈرۈش (ياخشى ئوزۇقلىنىش، تاماكا ۋە ھاراقنى تاشلاش)، سوزۇلما كېسەللىكلەرنى ئاكتىپ داۋالاش ئارقىلىق خەۋپنى ئازايتقىلى بولىدۇ. بالدۇر تۇغۇلغان بوۋاقلار ئۈچۈن، ئالاھىدە تېببىي پەرۋىش ئىنتايىن مۇھىم. «كېنگورو پەرۋىشى» (Kangaroo Mother Care) يەنى ئانىنىڭ بوۋاقنى تېرىسىگە تېگىزىپ قۇچاقلىشى، ئانا سۈتى بىلەن بېقىش ۋە يۇقۇملىنىشتىن ساقلاش قاتارلىق ئۇسۇللار بوۋاقلارنىڭ ساغلام ئۆسۈپ-يېتىلىشىگە زور ياردەم بېرىدۇ.
بۇ كۈندە بىز نېمىلەرنى قىلالايمىز؟
دۇنيا بالدۇر تۇغۇلغان بوۋاقلار كۈنى بىزگە ھەر بىر بوۋاقنىڭ ھاياتىنىڭ قىممەتلىك ئىكەنلىكىنى ئەسكەرتىدۇ. بىز بۇ مەسىلە ھەققىدە كۆپرەك بىلىم ئېلىش ۋە ئۇنى ئەتراپىمىزدىكىلەر بىلەن ئورتاقلىشىش ئارقىلىق جامائەتنىڭ تونۇشىنى ئۆستۈرەلەيمىز. بالدۇر تۇغۇلغان بوۋىقى بار ئائىلىلەرگە روھىي ۋە ئەمەلىي جەھەتتىن مەدەت بېرىش، ئۇلارنىڭ يالغۇز ئەمەسلىكىنى ھېس قىلدۇرۇش ئىنتايىن مۇھىم. شۇنداقلا، سەھىيە ئورگانلىرىنىڭ بۇ ساھەدىكى تەتقىقاتلارنى ۋە پەرۋىش شارائىتىنى ياخشىلاش تىرىشچانلىقلىرىنى قوللاش ئارقىلىق، تېخىمۇ كۆپ بالدۇر تۇغۇلغان بوۋاقلارنىڭ ساغلام چوڭ بولۇشىغا ياردەم قىلالايمىز.
خۇلاسە
بالدۇر تۇغۇلۇش دۇنيا مىقياسىدىكى جىددىي ساغلاملىق مەسىلىسى بولۇپ، ھەر يىلى مىليونلىغان بوۋاقلار ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلىلىرىگە تەسىر كۆرسىتىدۇ. دۇنيا بالدۇر تۇغۇلغان بوۋاقلار كۈنىدە، بىز بىرلىكتە ھەرىكەت قىلىپ، بۇ كىچىككىنە قەھرىمانلارغا ۋە ئۇلارنىڭ كۈرەشچان ئاتا-ئانىلىرىغا ھۆرمىتىمىزنى بىلدۈرەيلى. ئالدىنى ئېلىش، پەرۋىش ۋە قوللاش ئارقىلىق، ھەر بىر بوۋاقنىڭ تۇرمۇشنى ئەڭ ياخشى باشلاش پۇرسىتىگە ئېرىشىشى ئۈچۈن تىرىشايلى.
تېخىمۇ كۆپ تىببىي ساغلاملىق خاتىرە كۈنلىرى ۋە بايراملارنى چۈشەنمەكچى بولسىڭىز، تۆۋەندىكى ئادرىسنى زىيارەت قىلىڭ:
دۇنيا ساغلام كېسەل خاتىرە كۈنلىرى بايراملار تىزىملىكى
https://dohturlar.com/dunya-saghlam-kesel-xatire-kunliri-tizimliki
