زىيانلىق تەرىپى: بەزى ئاتا-ئانىلار تۇرمۇشتا ناھايىتى تېجەشچان، بىراق بالىلىرىغا ناھايىتى مەردلەرچە مۇئامىلە قىلىدۇ، بۇنى بالىلارنى سۆيۈش دەپ قارايدۇ. بىراق بۇ بالىنى سۆيگەنلىك ئەمەس، بەلكى ئۇلارنى ھەشەمەتخور، ياخشىلىققا جاۋاب قايتۇرۇشنى بىلمەيدىغان ۋە بەدەل تۆلەشنى خالىمايدىغان، ئىقتىسادىي ئېڭى كەمچىل قىلىپ قويىدۇ-دە، ئۇلار بىلىشكە تېگىشلىك بولغان بەزى بىر ئاددىي ساۋاتلارنىمۇ چۈشەنمەس بولۇپ قالىدۇ، مەسىلەن، تېجەشچانلىق، پىلانلىق چىقىم قىلىش قاتارلىقلار.
زىيانلىق تەرىپى: ئاتا-ئانىلار سەت گەپ قىلسا ياكى ئەدەپسىز ئىش-ھەرىكەتلەرنى قىلسا، بالا ئۇنى ئىزى بىلەن دوراپ ماڭىدۇ، ئۇزۇن مەزگىل بۇنداق قىلىق-ھەرىكەتلەرنى كۆرگەنلىكى ئۈچۈن ئۇمۇ بالىنىڭ ھەرىكىتىنىڭ بىر قىسىمىغا ئايلىنىپ قالىدۇ-دە، ئۇمۇ ئەدەپسىز ئادەم بولۇپ قالىدۇ. بالىنىڭ بۇنىڭدىن كېيىنكى ھاياتىدىكى كىشىلىك مۇناسىۋەتتە بولسۇن ياكى ئۆگىنىش، كەسىپلىرىدە بولسۇن بۇ ئەدەپسىزلىك ئۇنىڭغا رودىپايدەك چاپلىشىپ ماڭىدۇ.
ئۆزگەرتىش ئۇسۇلى: ئۆزىنىڭ ئىش-ھەرىكەتلىرىگە قاتتىق دىققەت قىلىش، مەدەنىيەتلىك، ئەدەپلىك ئادەم بولۇش. بالا تەربىيەسىدە ئېغىز ۋە بەدەن تەربىيەسى بىر-بىرىدىن ئايرىلالمايدۇ.
زىيانلىق تەرىپى: بەزى ئاتا-ئانىلار بالىلىرى بىلەن تېلېۋىزور كۆرۈشنى ياخشى كۆرىدۇ، بۇنىڭدا بىر تەرەپتىن بالىلارنىڭ ھالىدىن خەۋەر ئالغىلى بولسا، بىر تەرەپتىن ئۆزىمۇ خۇشال بولالايدۇ. بىراق نۇرغۇنلىغان پىروگراممىلار بالىلارنىڭ كۆرۈشىگە ماس كەلمەيدۇ، بالىلاردا خاتا كۆز قاراش شەكىللىنىپ قالىدۇ ھەم ئۇزۇن مەزگىل تېلېۋىزور كۆرگەن ۋاقىتتا بالىنىڭ كۆرۈش قۇۋۋىتىگىمۇ تەسىر قىلىدۇ.
زىيانلىق تەرىپى: دائىم باشقىلارنىڭ بالىلىرى بىلەن ئۆزىنىڭ بالىسىنى سېلىشتۇرۇشقا ئامراق ئادەملەر ئالدى بىلەن ئۆزىنى كەمسىتىدۇ، بۇ بالىغا نىسبەتەنمۇ قاتتىق تەلەپ قويغانلىق ھېسابلىنىدۇ، ياكى بۇ سەۋەبتىن بالىمۇ دىققىتىنى باشقىلار بىلەن سېلىشتۇرۇشقا مەركەزلەشتۈرۈپ، سىرتقى دۇنيانىڭ تەسىرىگە ناھايىتى ئاسانلا ئۇچراپ كېتىدۇ، ئۆزىگە بولغان ئىشەنچىسىنى يوقىتىپ، ئۆزىنى كەمسىتىدىغان بولۇپ قالىدۇ.
زىيانلىق تەرىپى: بالىڭىزنى ياخشى كۆرگەنلىكىڭىز ئۈچۈن ئۇنىڭغا ھېچ ئىشنى قىلدۇرغىڭىز كەلمەيدۇ، بىراق بۇ بالىلارنىڭ قول سېلىپ ئىشلەش پۇرسىتىنى تارتىۋالغانلىق ھېسابلىنىپ، ئۇلار ئۆگىنىش پۇرسىتىدىن مەھرۇم قېلىپ، مەشىق قىلىش پۇرسىتىگە ئېرىشەلمەيدۇ. بۇنداق قىلغاندا بالىلار ئۆزىنىڭ ئىقتىدارىغا سەل قاراش بىلەن بىرگە يەنە ئۇنىڭدا بېقىنىش تۇيغۇسى ھاسىل بولۇپ، «ھۇرۇن» بالىغا ئايلىنىپ قالىدۇ، كەلگۈسىدىمۇ توپلىشىپ ياشاش شارائىتلىرىغا كۆنەلمەيدۇ.
ئۆزگەرتىش ئۇسۇلى: بالىلارغا ئۆزىنى جارى قىلدۇرۇش پۇرسىتى بېرىش، ئۇنىڭغا كۈچى يېتىدىغان ئىشلارنى تاپشۇرۇپ بېرىش، بەدەل تۆلىگەندىلا ئاندىن ئېرىشكىلى بولىدىغانلىقىنى بىلدۈرۈش، بالىلاردا بار بولغان ئىقتىدارنى بىلىۋېلىشىغا پايدىلىق. بالىلارنىڭ قول سېلىپ ئىشلىشى ئەڭ ياخشى ئۆگىنىش يولى ھېسابلىنىدۇ، شۇنىڭ ئۈچۈن بالىلارنى زىيادە ياخشى كۆرۈش ئەمەلىيەتتە ئۇلارغا زىيانكەشلىك قىلغانلىق ھېسابلىنىدۇ.
زىيانلىق تەرىپى: بەزى ئاتا-ئانىلار كومپيۇتېر ئوينىغاچ بالا بېقىشنى ياخشى كۆرىدۇ، ئۇلار بىلەن بىللە كومپيۇتېر ئويناشنى ياخشى كۆرىدۇ. بىراق كومپيۇتېردىن چىققان رادىياتسىيە بالىنىڭ نېرۋا سىستېمىسى بىلەن چوڭ مېڭىنىڭ تەرەققىياتىغا پايدىسىز بولۇپ، بۇ بالىنىڭ كۆرۈش ۋە ئاڭلاش سېزىمىغىمۇ تەسىر قىلىدۇ، ئۇلارنىڭ ئومۇرتقا سۆڭەكلىرىنىڭ تەرەققىياتىدىمۇ مەسىلىمۇ كۆرۈلىدۇ.
زىيانلىق تەرىپى: خىزمەت بېسىمى ئېغىر بولسا، دوستلار ئارا ئۇقۇشماسلىق بولسا، ئەر-خوتۇن ئوتتۇرىسىدا تالاش-تارتىش بولسا، ئاتا-ئانىلار ھېچنېمىنى ئويلىماستىنلا بالىلارغا دەرد تۆكۈپ، قاقشاپ بېرىدۇ. بۇنداق قىلىش مەسىلىنى ھەل قىلالمايلا قالماي، يەنە بالىغا ئەكس تەسىر بېرىدۇ، شۇنىڭ بىلەن بىرگە ئۇنىڭغا باشقىلاردىن قۇسۇر ئىزدەيدىغان يامان ئادەت شەكىللەندۈرۈپ، خاتا ئۇسۇلدا مەسىلە ھەل قىلىشنى ئۆگەتكەن ھېسابلىنىدۇ.
ئۆزگەرتىش ئۇسۇلى: بالىغا ھەققانىيلىق بىلەن تۇرمۇشنىڭ گۈزەل بولمىغان تەرەپلىرىنى دەپ بەرسە بولىدۇ، بىراق ئۇنى سىز ئۈچۈن ھەل قىلىپ بېرىشىنى كۈتمەسلىك كېرەك. بالىلارغا كۆپرەك ئاكتىپ ئېنېرگىيە تارقىتىش ياخشى ئىش.
زىيانلىق تەرىپى: بەزى ۋاقىتلاردا ئاتا-ئانىلار ئۆزىنىڭ يالغان سۆزلەۋاتقانلىقىنىمۇ ھېس قىلالمايدۇ،ھەتتا شۇ يالغانچىلىقى ئۈچۈن ئىچ-ئىچىدىن خۇشال بولۇپ كېتىدۇ. بۇ قىلمىشلارغا بالا قانداق قارايدىغاندۇ؟ ئاۋۋال بالىدا يالغان سۆزلەش خاتا ئىش ئەمەسكەن دېگەن ئاڭ شەكىللىنىدۇ، شۇنىڭ بىلەن ئۇمۇ بۇ ئۇسۇلنى ئۆگىنىدۇ. ئۇنىڭدىن قالسا، ئۇ سەۋەبىنى چۈشىنەلمەستىن، ئاتا-ئانىسىغا نىسبەتەن خاتا قاراش شەكىللىنىپ قالىدۇ.
زىيانلىق تەرىپى: بەزى ئاتا-ئانىلار ئىش قىلغان ۋاقىتتا ۋاقىتقا رىئايە قىلماي، دائىم كەينىگە سۆرەيدۇ، ئازراقمۇ ۋاقىت ئېڭى يوق، بۇنداق ئەھۋال داۋاملىشىپ بالىغا قالىدۇ،كىچىكىدىنلا ۋاقىت قارىشى يوق، ۋاقىتقا رىئايە قىلمايدىغان بولۇپ قالىدۇ، ھەم ۋاقىت ئۇزارغانسېرى ئۇنىڭدىمۇ بۇنداق مەسىلىلەر كۆرلۈشكە باشلايدۇ.
ئۆزگەرتىش ئۇسۇلى: بالىلاردا كىچىكىدىن باشلاپلا ياخشى بولغان ۋاقىت كۆز قارىشىنى يېتىلدۈرۈش، ئۇلارغا ۋاقىتنىڭ قىممەتلىك ئىكەنلىكىنى،ئىش قىلغان ۋاقىتتا پىلانلىق ھالدا دەل ۋاقتىدا قىلىش، پىلانلىغان ۋاقىتتا قىلىپ تۈگىتىش كېرەكلىكىنى بىلدۈرۈش كېرەك لازىم.
زىيانلىق تەرىپى: بەزى ئاتا-ئانىلار يۈز-ئابرۇيى ياكى باشقا سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن باشقىلارنىڭ ئالدىدا ئۆزىنىڭ بالىسىنى ئەيىبلەيدۇ ياكى ئۇنى ئىزا-ئاھانەتكە قويىدۇ. بۇنداق قىلغاندا بالا ئۆزىنى قەدىرلىمەيدىغان، ئۆزىنى كەمسىتىدىغان بولۇپ قالىدۇ. ئاقىۋەتتە بۇ ئاتا-بالا ئوتتۇرىسىدىكى ھېسسىياتقىمۇ تەسىر قىلىدۇ، شۇنداقلا كۆپچىلىكنىڭ ئالدىدا بالىنى ئەيىبلىگەندە بالا ئۆزىنىڭ خاتالىقىنى ھەقىقىي تۈردە ھېس قىلالمايدۇ.
مەنبە:ئەلى مۇئەللىم سالونى