ترىزومى X كېسىلى (ئۈچ X يىغىندى ئالامىتى) | Triple X Syndrome
پەقەت ئاياللاردىلا كۆرۈلىدىغان گېن ئۆزگىرىش خاراكتېرلىك كېسەللىك.
ترىزومى X كېسەللىكى، يەنە «ئۈچ X يىغىندى ئالامىتى» ياكى «47,XXX» دەپمۇ ئاتىلىدۇ، ئاياللاردا كۆرۈلىدىغان بىر خىل خروموسوم نورمالسىزلىقى بولۇپ، بۇ خىل كېسەللىككە گىرىپتار بولغان ئاياللارنىڭ ھەر بىر ھۈجەيرىسىدە ئادەتتىكى ئىككى X خروموسومىنىڭ ئورنىغا ئۈچ X خروموسومى بولىدۇ. بۇ كېسەللىك دائىم يېنىك دەرىجىدە ئىپادىلىنىدىغان بولغاچقا، نۇرغۇن كىشىلەر ئۆمرىدە ئۆزىنىڭ بۇ كېسەللىككە گىرىپتار بولغانلىقىنى بىلمەي ئۆتۈپ كېتىشى مۇمكىن. ئەگەر بۇ كېسەللىكنى چۈشىنىپ باقماقچى بولسىڭىز ،قېنى دېققىتىڭىز مەزكۇر ماقالىمىزدە بولسۇن.
ترىزومى X كېسىلى دىگەن نىمە؟
ترىزومى X كېسىلى پەقەت ئاياللاردا كۆرۈلىدىغان گېن ئۆزگىرىش ئەھۋال بولۇپ، نورمال ئاياللارنىڭ خروموسوم تەركىبى 46,XX بولىدۇ، ئەمما بۇ كېسەللىككە گىرىپتار بولغانلارنىڭ خروموسوم تەركىبى 47,XXX بولىدۇ. بۇ ئارتۇق بىر X خروموسومى تۆرەلمە شەكىللىنىش جەريانىدىكى تاسادىپىي ھادىسە سەۋەبىدىن كېلىپ چىقىدۇ، كۆپىنچە ئەھۋالدا ئاتا-ئانىدىن ئىرسىيەت قالمايدۇ. ئۇنىڭ كلىنىكىلىق ئىپادىلىرى ئوخشاش بولمايدۇ، بەزىلەردە ھېچقانداق ئالامەت كۆرۈلمەسلىكى مۇمكىن، يەنە بەزىلەردە بولسا جىسمانىي، تەرەققىيات ۋە پسىخىكىلىق جەھەتلەردە بەزى ئالاھىدىلىكلەر كۆرۈلىدۇ.
ئۇيغۇرچە / Uyghurche : ترىزومى 21،ترىسومى21، دوۋن ئۇنىۋېرسال كېسەللىكى ، دوۋن يىغىندى كېسەللىكى ، داۋن سېندرومى ، داۋن سىندرومى، دوۋن يىغىندى ئالامىتى ، دوۋن يىغىندى ئالامەتلىرى، دوۋن سېندروم
ئىنگىلىزچە / English : down Syndrome ، trisomy 21
تۈركچە / Türkçe : trisomi 21, down Sendromu,
خەنزۇچە / 汉语 : 21号三体综合症 (唐纳德综合征, 唐氏综合症)
كېسەللىك سەۋەبى
بۇ كېسەللىكنىڭ تۈپ سەۋەبى خروموسوملارنىڭ ھۈجەيرە بۆلۈنۈش جەريانىدا نورمال ئايرىلماسلىقىدىن كېلىپ چىقىدۇ. بۇ ھادىسە «ئايرىلماسلىق» (Nondisjunction) دەپ ئاتىلىدۇ.
- ئانىنىڭ تۇخۇم ھۈجەيرىسى شەكىللەنگەندە: كۆپىنچە ئەھۋالدا (تەخمىنەن %90)، ئانىنىڭ تۇخۇم ھۈجەيرىسى شەكىللىنىش جەريانىدا (مېئىوزىيە بۆلۈنۈشى)، X خروموسوملىرى توغرا ئايرىلماي، بىر تۇخۇم ھۈجەيرىسىگە ئىككى X خروموسومى كىرىپ قالىدۇ. بۇ تۇخۇم ھۈجەيرىسى نورمال بىر X خروموسومى بار بولغان ئىسپېرما بىلەن ئۇرۇقلانغاندا، ھاسىل بولغان تۆرەلمىنىڭ ھەر بىر ھۈجەيرىسىدە ئۈچ X خروموسومى (XXX) بولىدۇ.
- ئاتىنىڭ ئىسپېرما ھۈجەيرىسى شەكىللەنگەندە: ئاز ساندىكى ئەھۋاللاردا، ئاتىنىڭ ئىسپېرما ھاسىل قىلىش جەريانىدا ئايرىلماسلىق يۈز بېرىپ، XX خروموسومى بار ئىسپېرما ھاسىل بولۇشى مۇمكىن.
- ئۇرۇقلىنىپ بولغاندىن كېيىن: ناھايىتى ئاز ئەھۋاللاردا، تۆرەلمە تەرەققىياتىنىڭ دەسلەپكى باسقۇچىدا ھۈجەيرە بۆلۈنۈشىدە خاتالىق يۈز بېرىپ، ترىزومى X كېلىپ چىقىدۇ.
بۇ تاسادىپىي گېنېتىك ھادىسە بولۇپ، ئاتا-ئانىنىڭ يېشى (بولۇپمۇ ئانىنىڭ يېشىنىڭ چوڭ بولۇشى) بىلەن مۇناسىۋىتى بارلىقى قارىلىدۇ، ئەمما ئۇ ئاتا-ئانىنىڭ ھەرىكىتى ياكى تۇرمۇش ئادىتى بىلەن مۇناسىۋەتسىز.
تارىخى ئارقا كۆرۈنۈشى
ترىزومى X كېسىلى تۇنجى قېتىم 1959-يىلى شوتلاندىيەلىك گېنېتىك ئالىم پاترىسىيا ياقۇپ (جاكوبس)(Patricia A. Jacobs) ۋە ئۇنىڭ خىزمەتداشلىرى تەرىپىدىن ئېدىنبۇرگدا بايقالغان. ئۇلار بىر ئايالنىڭ ھۈجەيرىسىنى تەكشۈرگەندە، ئارتۇق بىر X خروموسومىنىڭ بارلىقىنى بايقىغان. شۇنىڭدىن كېيىن، بۇ كېسەللىككە بولغان تونۇش ۋە تەتقىقاتلار تەدرىجىي چوڭقۇرلاشقان.
پاتوفىزىئولوگىيىسى
ئادەتتە، ئاياللارنىڭ ھۈجەيرىسىدىكى ئىككى X خروموسومىنىڭ بىرى ئاكتىپسىزلىنىدۇ، بۇ جەريان «X-ئاكتىپسىزلىنىشى» (X-inactivation) دەپ ئاتىلىدۇ ۋە ئاكتىپسىزلانغان خروموسوم «بار تەنچىسى» (Barr body) دەپ ئاتىلىدۇ. بۇ مېخانىزم ئاياللار ۋە ئەرلەر ئوتتۇرىسىدىكى X خروموسومى گېنلىرىنىڭ مىقدارىنى تەڭپۇڭلاشتۇرىدۇ.
ترىزومى X كېسىلىگە گىرىپتار بولغان ئاياللاردا، ئۈچ X خروموسومىنىڭ ئىككىسى ئاكتىپسىزلىنىدۇ. گەرچە ئىككى خروموسوم ئاكتىپسىزلانغان بولسىمۇ، ئاكتىپسىزلانغان X خروموسوملىرىدىكى بەزى گېنلەر يەنىلا ئاكتىپ ھالەتتە تۇرىدۇ. شۇڭلاشقا، ئارتۇق بىر X خروموسومىنىڭ بولۇشى بۇ ئاكتىپ گېنلەرنىڭ «ئارتۇق مىقدارى»نى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، بۇ ئۆز نۆۋىتىدە تەرەققىياتقا، بولۇپمۇ نېرۋا سىستېمىسىنىڭ تەرەققىياتىغا ۋە جىسمانىي ئۆسۈشكە تەسىر كۆرسىتىشى مۇمكىن. بۇ دەل كلىنىكىلىق ئالامەتلەرنىڭ كېلىپ چىقىشىدىكى بىئولوگىيەلىك ئاساس.
كىملەردە كۆپ كۆرۈلىدۇ؟ كۆرۈلۈش نىسبىتى قانداق؟
- كىملەردە كۆرۈلىدۇ: بۇ كېسەللىك پەقەت ئاياللاردا كۆرۈلىدۇ.
- كۆرۈلۈش نىسبىتى: ترىزومى X كېسەللىكىنىڭ كۆرۈلۈش نىسبىتى ھەر 1000 نەپەر تىرىك تۇغۇلغان قىز بوۋاقنىڭ بىرىدە ئۇچرايدۇ. بۇ ئۇنى ئەڭ كۆپ ئۇچرايدىغان خروموسوم كېسەللىكلىرىنىڭ بىرىگە ئايلاندۇرىدۇ. ئەمما، ئالامەتلىرىنىڭ يېنىك بولۇشى ياكى كۆرۈنەرلىك بولماسلىقى سەۋەبىدىن، مۇتەخەسسىسلەر دىئاگنوز قويۇلغان بىمارلارنىڭ سانىنىڭ ئاران %10 ئەتراپىدا ئىكەنلىكىنى مۆلچەرلەيدۇ.
ياشاش مۇددىتى
ترىزومى X كېسىلىگە گىرىپتار بولغان ئاياللارنىڭ ياشاش مۇددىتى ئادەتتىكى كىشىلەر بىلەن ئوخشاش بولىدۇ. بۇ كېسەللىك ھاياتىغا بىۋاسىتە تەھدىت ئېلىپ كەلمەيدۇ. ئۇلار ساغلام ۋە تولۇق بىر ئۆمۈر كۆرەلەيدۇ.
كېسەللىك تۈرلىرى
گەرچە 47,XXX ئەڭ كۆپ ئۇچرايدىغان شەكلى بولسىمۇ، ئۇنىڭ بەزى ئاز ئۇچرايدىغان تۈرلىرىمۇ بار:
- موزايك ترىزومى X (Mosaic Trisomy X): بۇ ئەھۋالدا، بىمارنىڭ بەدىنىدىكى بەزى ھۈجەيرىلەر نورمال 46,XX، يەنە بەزى ھۈجەيرىلەر 47,XXX بولىدۇ. بۇ خىل بىمارلارنىڭ ئالامەتلىرى ئادەتتە تېخىمۇ يېنىك بولىدۇ ياكى ھېچقانداق ئالامەت كۆرۈلمەسلىكى مۇمكىن.
- تېترازومى X (48,XXXX) ۋە پېنتازومى X (49,XXXXX): بۇلار ناھايىتى ئاز ئۇچرايدىغان ئەھۋاللار بولۇپ، ھۈجەيرىدە تۆت ياكى بەش X خروموسومى بولىدۇ. بۇ ئەھۋاللاردا جىسمانىي ۋە ئەقلىي جەھەتتىكى تەسىرى تېخىمۇ ئېغىر بولىدۇ.
كلىنىك ئالامەتلىرى
ترىزومى X نىڭ ئالامەتلىرى كىشىدىن كىشىگە قاراپ ئوخشىمايدۇ. بەزى كىشىلەردە كۆرۈنەرلىك ئالامەت بولمىسا، بەزىلەردە تۆۋەندىكى ئالامەتلەرنىڭ بىرى ياكى بىر نەچچىسى كۆرۈلۈشى مۇمكىن:
- جىسمانىي ئالاھىدىلىكلەر:
- بويى ئېگىز بولۇش: بۇ ئەڭ كۆپ ئۇچرايدىغان جىسمانىي ئالاھىدىلىك بولۇپ، ئادەتتە يېشى ئوخشاش قىزلاردىن بويى ئېگىز كېلىدۇ.
- مۇسكۇل تارتىشىش كۈچى تۆۋەن بولۇش: بوۋاقلىق ۋە بالىلىق مەزگىلىدە مۇسكۇللار بوشاڭغۇ بولىدۇ.
- ئەگمە بارماق (Clinodactyly): چىمىچىلاق بارمىقىنىڭ ئىچىگە قاراپ سەل ئەگرى بولىشى مۇمكىن.
- كۆز ئارىلىقىنىڭ كەڭ بولۇشى (Hypertelorism): ئىككى كۆزنىڭ ئارىلىقى نورمالدىن سەل كەڭ بولىدۇ.
- كۆز چانىقى ئىچ قىسمى قاتلىمى (Epicanthal folds): كۆزنىڭ ئىچكى بۇرجىكىدە تېرىدىن شەكىللەنگەن قاتلىما.
- تۈز تاپان : تاپىنىنىڭ ئويمانلىقى بولماسلىق.
- تەرەققىياتتىكى كېچىكىشلەر:
- تىل ۋە نۇتۇق تەرەققىياتىنىڭ كېچىكىشى: بۇ ئەڭ كۆپ ئۇچرايدىغان مەسىلە بولۇپ، سۆزلەشنى كېچىكىپ باشلاش، سۆزلۈك مىقدارىنىڭ ئاز بولۇشى، جۈملە قۇرۇشتىكى قىيىنچىلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
- ھەرىكەت ئىقتىدارىنىڭ كېچىكىشى: ئولتۇرۇش، ئۆمىلەش ۋە مېڭىشنى ئۆگىنىشى ئاستا بولىدۇ.
- ئۆگىنىش ۋە پسىخىكىلىق مەسىلىلەر:
- ئۆگىنىشتە قىيىنچىلىققا ئۇچراش، بولۇپمۇ ئوقۇش ۋە ماتېماتىكىدا.
- دىققىتىنى يىغىش تەس بولۇش (ADHD ئالامەتلىرىگە ئوخشاش).
- ئىجرائىيە ئىقتىدارىدا قىيىنچىلىق (پىلانلاش، تەشكىللەش، مەسىلە ھەل قىلىش).
- تەشۋىشلىنىش، چۈشكۈنلۈك ۋە ئىجتىمائىي ئالاقىدە تارتىنچاق بولۇش خەۋپى يۇقىرى بولىدۇ.
- ئۆزىگە بولغان ئىشەنچى تۆۋەن بولۇش.
قايسى كېسەللىكلەردىن ئايرىش كېرەك؟
ترىزومى X نىڭ ئالامەتلىرى ئۆزىگە خاس بولمىغاچقا، دىئاگنوز قويۇشتا باشقا كېسەللىكلەرنىمۇ ئويلىشىش كېرەك. مەسىلەن:
- تەرەققىياتى كېچىكىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان باشقا ئەھۋاللار: ئاددىي تىل تەرەققىياتىنىڭ كېچىكىشى، ئۆگىنىش توسالغۇسى.
- بوي ئېگىزلىكىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان باشقا كېسەللىكلەر: مارفان يىغىندى ئالامىتى (Marfan syndrome)، سوتوس يىغىندى ئالامىتى (Sotos syndrome).
- ئىجتىمائىي قىيىنچىلىقلار: يېنىك دەرىجىدىكى يالغۇزلۇق كېسىلى .
ئەڭ ئاخىرقى ۋە ئېنىق دىئاگنوز پەقەت خروموسوم ئانالىزى (كاريوتىپ) ئارقىلىقلا قويۇلىدۇ.
ئەگەشمە كۆرۈلىدىغان كېسەللىكلىرى
ترىزومى X گە گىرىپتار بولغانلاردا بەزى كېسەللىكلەرنىڭ كۆرۈلۈش خەۋپى ئادەتتىكى كىشىلەرگە قارىغاندا سەل يۇقىرى بولىدۇ:
- بۆرەك ۋە سۈيدۈك يولى نورمالسىزلىقى: بەزىدە بۆرەكنىڭ قۇرۇلمىسىدا نورمالسىزلىق ياكى سۈيدۈك يولى ياللۇغى كۆپ كۆرۈلىدۇ.
- تۇتقاقلىق (Epilepsy): كۆرۈلۈش نىسبىتى ئادەتتىكى كىشىلەردىن يۇقىرى.
- تۇخۇمدان ئىقتىدارىنىڭ بالدۇر ئاجىزلىشىشى : بەزى ئاياللاردا ھەيز بالدۇر توختاپ قېلىش ياكى تۇغۇش ئىقتىدارىدا مەسىلە كۆرۈلۈشى مۇمكىن. ئەمما، كۆپ قىسىم ئاياللارنىڭ تۇغۇش ئىقتىدارى نورمال بولىدۇ.
- ئۆز-ئىممۇنىتېت كېسەللىكلىرى: سىستېمىلىق قىزىل داغلىق بۆرە چاقىسى (Lupus) ۋە قالقانسىمان بەز كېسەللىكلىرىگە ئوخشاش.
- يۈرەك قان تومۇر كېسەللىكلىرى: ئىككى قاناتلىق يۈرەك كلاپالىنى چۈشۈش (Mitral valve prolapse) قاتارلىقلار.
تەكشۈرۈش ۋە دىئاگنوز قويۇش ئۇسۇللىرى
دىئاگنوز قويۇش ئادەتتە خروموسومنى تەكشۈرۈش ئارقىلىق ئېلىپ بېرىلىدۇ.
- تۇغۇتتىن بۇرۇنقى تەكشۈرۈش:
- ھۈجەيرىسىز ھامىلە DNA تەكشۈرۈشى (NIPT/cfDNA): ھامىلدار ئانىنىڭ قېنىدىن ھامىلىنىڭ DNA سىنى تەكشۈرۈپ، خروموسوم سانىدىكى نورمالسىزلىقنى بالدۇر بايقىغىلى بولىدۇ.
- باش سۈيىدىن ئۆرنەك ئېلىپ تەكشۈرۈش (Amniocentesis): ھامىلدارلىقنىڭ 15-20 ھەپتىسىدە ھامىلا ئەتراپىدىكى باش سۇيۇقلۇقنى ئېلىپ ھۈجەيرىلەرنى تەكشۈرۈش.
- بالىياتقۇ بوينى تۈكچىلىرىنى ئېلىپ تەكشۈرۈش (CVS): ھامىلدارلىقنىڭ 10-13 ھەپتىسىدە ھامان قېپىدىكى تۈكچىلەردىن ئەۋرىشكە ئېلىپ تەكشۈرۈش.
- تۇغۇلغاندىن كېيىنكى تەكشۈرۈش:
- كاريوتىپ ئانالىزى (Karyotype Analysis): بۇ ئالتۇن ئۆلچەم. قاندىن ئەۋرىشكە ئېلىنىپ، ھۈجەيرىلەردىكى خروموسوملارنىڭ سانى ۋە قۇرۇلمىسى تەكشۈرۈلىدۇ. 47,XXX ئىكەنلىكى ئېنىق كۆرۈنىدۇ.
داۋالاش ۋە كۈتۈنۈش ئۇسۇللىرى
ترىزومى X نى تۈپتىن «داۋالاپ ساقايتىدىغان» ئۇسۇل يوق، چۈنكى ئۇ گېنېتىك ئەھۋال. ئەمما، بۇ كېسەللىك كەلتۈرۈپ چىقارغان ئالامەتلىرى ۋە ئەگەشمە كېسەللىكلەرنى داۋالاش ۋە باشقۇرۇش ئارقىلىق، بىمارلارنىڭ تۇرمۇش سۈپىتىنى زور دەرىجىدە يۇقىرى كۆتۈرگىلى بولىدۇ.
- بالدۇر بايقاش ۋە مۇناسىۋەتلىك داۋالاشلارنى ئېلىپ بېرىش: بوۋاقلىق ۋە بالىلىق دەۋرىدە بالدۇر بايقاپ، قوللاش پروگراممىلىرىنى باشلاش ئىنتايىن مۇھىم.
- قوللاش داۋالاشلىرى:
- نۇتۇق-تىل داۋالاش : سۆزلەش ۋە ئالاقە قىلىش ئىقتىدارىنى ياخشىلاش ئۈچۈن.
- جىسمانىي داۋالاش : مۇسكۇل كۈچى ۋە ماسلىشىش ئىقتىدارىنى ئۆستۈرۈش ئۈچۈن.
- كەسپىي داۋالاش : كۈندىلىك تۇرمۇش ماھارەتلىرىنى ۋە ئىنچىكە ھەرىكەت ئىقتىدارىنى ياخشىلاش ئۈچۈن.
- مائارىپ جەھەتتىن قوللاش: مەكتەپلەردە ئالاھىدە مائارىپ پىلانى تۈزۈپ، ئۆگىنىشتىكى قىيىنچىلىقلىرىغا ياردەم بېرىش.
- پسىخىكىلىق ۋە روھىي مەسلىھەتچىلىك: تەشۋىش، چۈشكۈنلۈك ۋە ئىجتىمائىي قىيىنچىلىقلارنى يېڭىشكە ياردەم بېرىش. ئۆزىگە بولغان ئىشەنچنى تۇرغۇزۇش.
- قەرەللىك داۋالاش تەكشۈرۈشى: بۆرەك، يۈرەك ۋە باشقا ئەگەشمە كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە بالدۇر بايقاش ئۈچۈن قەرەللىك تەكشۈرتۈپ تۇرۇش.
كېسەللىكنىڭ ئاقىۋېتى
ترىزومى X نىڭ ئاقىۋىتى ئىنتايىن ياخشى. بالدۇر دىئاگنوز قويۇلۇپ، كېرەكلىك قوللاش ۋە ياردەمگە ئېرىشكەنلەرنىڭ كۆپىنچىسى مۇستەقىل، ساغلام ۋە مەنىلىك تۇرمۇش كەچۈرەلەيدۇ. ئۇلار نورمال ھالدا ئوقۇش، خىزمەت قىلىش، ئائىلە قۇرۇش ۋە بالا-چاقىلىق بولۇش ئىمكانىيىتىگە ئىگە.
ئائىلىگە تەۋسىيەلەر
- ئەھۋالنى توغرا چۈشىنىڭ: بۇ كېسەللىك ھەققىدە ئىشەنچلىك مەنبەلەردىن بىلىم ئېلىڭ. بۇ سىزنىڭ قورقۇنچ ۋە خاتا چۈشەنچىلەردىن خالىي بولۇشىڭىزغا ياردەم بېرىدۇ.
- بالىڭىزنىڭ كۈچلۈك تەرەپلىرىگە ئەھمىيەت بېرىڭ: ھەر بىر بالا ئۆزگىچە. بالىڭىزنىڭ قىزىقىشى ۋە تالانتلىرىنى بايقاپ، ئۇنى قوللاڭ.
- قوللاش گۇرۇپپىلىرىغا قوشۇلۇڭ: باشقا ترىزومى X ئائىلىلىرى بىلەن ئالاقىلىشىش سىزگە روھىي جەھەتتىن زور تەسەللى ۋە ئەمەلىي تەجرىبە بېرىدۇ.
- مۇتەخەسسىسلەر بىلەن پىكىرلىشىڭ: دوختۇر ۋە ئوقۇتقۇچىلار بىلەن قويۇق ھەمكارلىشىپ، بالىڭىز ئۈچۈن ئەڭ ياخشى قوللاش پىلانىنى تۈزۈڭ.
- سەمىمىي ۋە ئوچۇق بولۇڭ: بالىڭىز چوڭ بولغاندا، ئۇنىڭ ئەھۋالىنى يېشىغا ماس كېلىدىغان شەكىلدە چۈشەندۈرۈپ بېرىڭ. بۇ ئۇنىڭ ئۆزىنى قوبۇل قىلىشىغا ياردەم قىلىدۇ.
كۆپ ئۇچرايدىغان سوئال-جاۋابلار (FAQ)
- سوئال: ترىزومى X ئىرسىيەت قالامدۇ؟
- جاۋاب: كۆپىنچە ئەھۋالدا (%99 تىن ئارتۇق) ئىرسىيەت قالمايدۇ. ئۇ ھۈجەيرە بۆلۈنۈشىدىكى تاسادىپىي خاتالىق. ترىزومى X لىق ئاياللار بالا sahibi بولغاندا، ئۇلارنىڭ بالىلىرىغا خروموسوم نورمالسىزلىقىنى يەتكۈزۈپ بېرىش خەۋپى ئادەتتىكى كىشىلەردىن سەل يۇقىرى بولىدۇ، شۇڭا گېنეetik مەسلىھەتچىلىك تەۋسىيە قىلىنىدۇ.
- سوئال: ترىزومى X لىق ئاياللارنىڭ ئەقلىي ئىقتىدارىدا مەسىلە بارمۇ؟
- جاۋاب: ئۇلارنىڭ ئوتتۇرىچە IQ دەرىجىسى ئادەتتىكى كىشىلەردىن سەل تۆۋەن بولۇشى مۇمكىن (تەخمىنەن 10-15 نۇقتا)، ئەمما كۆپىنچىسىنىڭ IQ سى نورمال دائىرىدە بولىدۇ. ئۇلاردا ئەقلىي ئىقتىدارى ئاجىزلىقتىن كۆرە، ئۆگىنىشتە قىيىنچىلىققا ئۇچراش كۆپرەك كۆرۈلىدۇ.
- سوئال: ھەر بىر ترىزومى X لىق ئادەمدە ئالامەتلەر كۆرۈلەمدۇ؟
- جاۋاب: ياق، ھەرگىز ئۇنداق ئەمەس. ئالامەتلەرنىڭ دەرىجىسى ئىنتايىن كەڭ دائىرىدە ئۆزگىرىپ تۇرىدۇ. نۇرغۇن كىشىلەر ھېچقانداق كۆرۈنەرلىك ئالامەتسىز ياشايدۇ ۋە ئۆزلىرىنىڭ بۇ ئەھۋالدا ئىكەنلىكىنى بىلمەي قېلىشىمۇ مۇمكىن.
- سوئال: ترىزومى X بىمارىنىڭ كۆپىيىش سىستېمىسىدە مەسىلە بولامدۇ؟
- جاۋاب: ياق، ئادەتتە ئايالنىڭ بالا ھامىلىدار بولۇشىغا ۋە تۇغۇت ئىشلىرىغا تەسىر يەتمەيدۇ.
خۇلاسە
ترىزومى X كېسىلى (ئۈچ X يىغىندى ئالامىتى) بىر خىل يېنىك دەرىجىدىكى گېنېتىك ئەھۋال بولۇپ، ھەرگىزمۇ قورقۇنچلۇق بىر كېسەللىك ئەمەس. گەرچە ئۇ بەزى جىسمانىي، تەرەققىيات ۋە ئۆگىنىش جەھەتلەردە قىيىنچىلىقلارنى ئېلىپ كېلىشى مۇمكىن بولسىمۇ، بالدۇر دىئاگنوز قويۇش، مۇۋاپىق قوللاش ۋە ئەگەشمە كېسەللىكلەرنى بالدۇر بايقاپ قىلىش ئارقىلىق، بۇ كېسەللىككە گىرىپتار بولغان قىزلار ۋە ئاياللارنىڭ كۆپىنچىسى تولۇق، ساغلام ۋە مۇۋەپپەقىيەتلىك ھايات كەچۈرەلەيدۇ. ئەڭ مۇھىمى، ئۇلارنىڭ ئىقتىدارى ۋە يوشۇرۇن كۈچىنى تونۇپ يېتىش ۋە قوللاش.
