يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمى مېدىتسىنا ساھەسىدە مەخسۇس كېسەللىك قوزغاتقۇچى مىكرو ئورگانىزملار كەلتۈرۈپ چىقارغان يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى تەتقىق قىلىدىغان ۋە داۋالايدىغان بۆلۈم. بۇ بۆلۈم كەڭ دائىرىلىك كېسەللىك تۈرىگە چېتىلىدۇ، ۋىرۇس، باكتېرىيە، زەمبۇرۇغ ۋە پارازىت قۇرتتىن يۇقۇملىنىش قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمى دوختۇرلىرى تەپسىلىي كېسەللىك تارىخى، بەدەن تەكشۈرۈش ۋە تەجرىبىخانىدا تەكشۈرۈش ئارقىلىق، ھەر خىل يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرگە دىئاگنوز قويۇپ ۋە ئۇنى باشقۇرۇپ، كېسەللىكنىڭ تارقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ ۋە بىمارنىڭ سالامەتلىكىنىڭ ئەسلىگە كېلىشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ.
يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمى ھازىرقى زامان داۋالاش سىستېمىسىدا مۇھىم رول ئوينايدۇ، بولۇپمۇ يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى باشقۇرۇش ۋە ئۇنىڭغا تاقابىل تۇرۇشتا تېخىمۇ شۇنداق. ساياھەت ۋە كىلىمات ئۆزگىرىشىنىڭ كۆپىيىشىگە ئەگىشىپ، يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ئىلمى تەتقىقاتى ۋە داۋالاش ئۇسۇلىمۇ ئۈزلۈكسىز ئۆزگىرىۋاتىدۇ ۋە ئىلگىرىلەۋاتىدۇ.
ئۇيغۇرچە ئىسمى: يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمى
ئىنگىلىزچە ئىسمى: infectious diseases department
تۈركچە ئىسمى: Enfeksiyon hastalıkları bölümü , bulaşıcı hastalıkları bölümü
خەنزۇچە ئىسمى: 感染科
يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمىدە دائىم كۆرۈلىدىغان كېسەللىكلەر
يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمىدە دائىم كۆرۈلىدىغان كېسەللىكلەرنىڭ تۈرى ئىنتايىن كۆپ بولۇپ، يېنىك ۋە ئېغىر بولغان كۆپ خىل يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇلارنىڭ ئىچىدە دائىم كۆرۈلىدىغان كېسەللىكلەرنى تونۇش بالدۇر دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاشقا پايدىلىق بولۇپ، شۇ ئارقىلىق كېسەللىكنىڭ تارقىلىشى ۋە يامانلىشىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ.
يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمىدە دائىم كۆرۈلىدىغان كېسەللىكلەر تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:
ئۆپكە ياللۇغى ( Pneumonia ) : باكتېرىيە ،ۋىرۇس ياكى زەمبۇرۇغ بىلەن يۇقۇملىنىشتىن كېلىپ چىققان ئۆپكە ياللۇغى بولۇپ ،يۆتىلىش ،قىزىش ۋە نەپەس قىيىنلىشىش قاتارلىق ئالامەتلەر كۆرۈلىدۇ.
جىگەر ياللۇغى ( Hepatitis ) : جىگەرگە تەسىر كۆرسىتىدىغان بىر خىل يۇقۇملىنىش خاراكتېرلىك كېسەللىك بولۇپ، كۆپ ئۇچرايدىغان تىپلىرىدىن A تىپلىق، B تىپلىق ۋە C تىپلىق جىگەر ياللۇغى بار، جىگەر ئىقتىدارى زەئىپلىشىش ۋە جىگەر قېتىشىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.
تۇبېركۇليوز ( Tuberculosis ) : تۇبېركۇليوز ئاچىماق تاياقچە باكتېرىيەسى كەلتۈرۈپ چىقارغان ئاستا خاراكتېرلىك يۇقۇملۇق كېسەل، ئادەتتە ئۆپكىگە تەسىر كۆرسىتىدۇ ،لېكىن باشقا ئەزالارغىمۇ ھۇجۇم قىلىدۇ.
ئىنسانلارنىڭ ئىممۇنىتېت كەمتۈكلۈك ۋىرۇسىدىن يۇقۇملىنىشى ( HIV/AIDS ) : ئىممۇنىتېت سىستېمىسىغا تەسىر كۆرسىتىدىغان بىر خىل ۋىرۇستىن يۇقۇملىنىش بولۇپ، بىمارنىڭ ھەر خىل يۇقۇملىنىش ۋە راك كېسىلى بىلەن ئاسان يۇقۇملىنىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
بەزگەك ( Malaria ) : پارازىت قۇرت كەلتۈرۈپ چىقارغان قان يۇقۇملىنىش پاشا چېقىش ئارقىلىق تارقىلىدۇ ،كېسەللىك ئالامىتى قىزىش، تىترەش ۋە قان ئازلىقنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
دېنگې قىزىتمىسى ( Dengue Fever ) : پاشا ئارقىلىق تارقىلىدىغان بىر خىل ۋىرۇس بىلەن يۇقۇملىنىپ، يۇقىرى قىزىتما ،باش ئاغرىقى ۋە بوغۇم ئاغرىقىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
A تىپلىق ۋە B تىپلىق تارقىلىشچان زۇكام ( Influenza A and B ) : تارقىلىشچان زۇكام ۋىرۇسى كەلتۈرۈپ چىقارغان ئۆتكۈر نەپەس يولى يۇقۇملىنىش، كېسەللىك ئالامىتى قىزىش، يۆتىلىش ۋە مۇسكۇل ئاغرىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
باشقا كېسەللىكلەر…
قانداق ئالامەتلەر كۆرۈلگەندە يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمىگە كۆرۈنۈش كېرەك؟
يۇقۇملىنىش ئالامەتلىرىنى بالدۇر پەرقلەندۈرۈش ھەمدە ۋاقتىدا دوختۇرغا كۆرۈنۈش كېسەللىكنىڭ كېڭىيىپ كېتىشى ۋە يامانلىشىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشتا ئىنتايىن مۇھىم. يۇقۇملىنىش خاراكتېرلىك كېسەللىكلەرنىڭ كېسەللىك ئالامەتلىرى كۆپ خىل بولۇپ، كۆپىنچە ھاللاردا بەدەننىڭ كۆپ خىل سىستېمىسى بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولىدۇ. يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمىدە دائىم كۆرۈلىدىغان كېسەللىك ئالامەتلىرىنى چۈشىنىش بىمارلارنىڭ بالدۇرراق مەخسۇس بۆلۈم دوختۇرىدىن ياردەم سورىشىغا پايدىلىق.
يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمىگە بېرىپ كېسەل كۆرسىتىشكە تېگىشلىك كېسەللىك ئالامەتلىرى تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:
داۋاملىشىش خاراكتېرلىك يۇقىرى قىزىتما : بولۇپمۇ تىترەش، سوغۇق تەرلەش قوشۇلۇپ كەلگەن يۇقىرى قىزىتما باكتېرىيەلىك ياكى ۋىرۇسلۇق يۇقۇملىنىشتىن دېرەك بېرىشى مۇمكىن.
يۆتىلىش، بەلغەم تۈكۈرۈش ياكى نەپەس قىيىنلىشىش : بۇ نەپەس يولى كېسەللىك ئالامەتلىرى ئۆپكە ياللۇغى، تۇبېركۇليوز ياكى باشقا نەپەس يولى يۇقۇملىنىشنىڭ ئىپادىسى بولۇشى مۇمكىن.
پۈتۈن بەدەن چارچاش ۋە بەدەن ئېغىرلىقى تۆۋەنلەش : ئاستا خاراكتېرلىك يۇقۇملىنىش مەسىلەن HIV ياكى تۇبېركۇليوز كېسىلى بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولۇشى مۇمكىن.
تېرە ئەسۋىسى، سېرىقلىق ياكى لىمفا تۈگۈنى ئىششىش : تېرە ياكى شىللىق پەردىنىڭ ئۆزگىرىشى ۋىرۇستىن يۇقۇملىنىش ( مەسىلەن، جىگەر ياللۇغى ياكى دېنگې قىزىتمىسى ) ياكى ئىممۇنىتېت سىستېمىسى يۇقۇملىنىشنىڭ ئالامىتى بولۇشى مۇمكىن.
ئىچى سۈرۈش، كۆڭلى ئېلىشىش ياكى قۇسۇش : بۇ ھەزىم قىلىش يوللىرىدىكى كېسەللىك ئالامەتلىرى ئاشقازان – ئۈچەي يولى يۇقۇملىنىش ياكى پۈتۈن بەدەن خاراكتېرلىك يۇقۇملىنىشتىن دېرەك بېرىشى مۇمكىن.
باشقا ئالامەتلەر …
يۇقۇملۇق كېسەللىكلىرى بۆلۈمى ئامبۇلاتورىيىسى مەسئۇلىيەتلىرى
يۇقۇملۇق كېسەللىكلىرى بۆلۈمى ئامبۇلاتورىيەسى ئاساسلىقى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرگە دىئاگنوز قويۇش، باشقۇرۇش ۋە ئالدىنى ئېلىشقا مەسئۇل بولىدۇ. دوختۇر ئامبولاتورىيە ئارقىلىق بىمارنىڭ كېسەللىك ئەھۋالىنى باھالاپ، يۇقۇملىنىش تۈرىنى بېكىتىدۇ ھەمدە خاس داۋالاش لايىھەسىنى تۈزۈپ چىقىدۇ. ئامبۇلاتورىيە يەنە ساغلاملىق تەربىيەسى مەسئۇلىيىتىنى ئۈستىگە ئېلىپ، ئاممىغا يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە كونترول قىلىشقا ئالاقىدار بىلىملەرنى تارقىتىدۇ.
ئامبۇلاتورىيە مەسئۇلىيىتى ئاساسلىقى تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:
يۇقۇملىنىش كېسەللىكىگە دەسلەپكى قەدەمدە دىئاگنوز قويۇش : تەپسىلىي كېسەللىك تارىخى ۋە بەدەن تەكشۈرۈش ئارقىلىق يۇقۇملىنىش تىپىنى پەرقلەندۈرۈش.
تەجرىبىخانا ۋە تەسۋىر تەكشۈرۈشنى ئورۇنلاشتۇرۇش : دەسلەپكى دىئاگنوزغا ئاساسەن، زۆرۈر بولغان تەكشۈرۈشنى ئورۇنلاشتۇرۇپ، يۇقۇملىنىش مەنبەسى ۋە يۇقۇملىنىش دەرىجىسىنى بېكىتىش كېرەك.
داۋالاش لايىھەسىنى تۈزۈش : بىمارنىڭ سالامەتلىك ئەھۋالى ۋە يۇقۇملىنىش تۈرىگە ئاساسەن، يۇقۇملىنىشقا قارشى داۋالاش پىلانىنى مۇۋاپىق تۈزۈش كېرەك.
ئالدىنى ئېلىش تەدبىرى ۋە ساغلاملىق تەربىيەسى : بىمارلار ۋە ئاممىنى يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە باشقۇرۇشقا ئالاقىدار تەكلىپ بىلەن تەمىنلەش، مەسىلەن، ۋاكسىنا ئەملەش ۋە شەخسىي تازىلىق تەدبىرى.
يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمىدىكى جىددىي كېسەللىكلەر
يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمىدە بەزىدە جىددىي كېسەللىك ئەھۋاللىرى كۆرۈلىدۇ. بۇ كېسەللىكلەرگە ئادەتتە جىددىي دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاشقا توغرا كېلىدۇ، كېسەللىك ئەھۋالىنىڭ تېز سۈرئەتتە يامانلىشىپ كېتىشى ھەمدە ئېغىر ئەگەشمە كېسەللىكلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك. دائىم كۆرۈلىدىغان جىددىي يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى چۈشىنىش بۇ جىددىي ئەھۋاللارغا تاقابىل تۇرۇش تەييارلىقىنى يۇقىرى كۆتۈرۈشكە پايدىلىق.
يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمىنىڭ جىددىي كېسەللىكلىرى تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:
قان چىرىش كېسىلى ( Sepsis ) : پۈتۈن بەدەن خاراكتېرلىك يۇقۇملىنىش كەلتۈرۈپ چىقارغان ئېغىر ياللۇغلىنىش رېئاكسىيەسى كۆپ ئەزالارنىڭ ئىقتىدارىنى ئاجىزلاشتۇرۇۋېتىشى مۇمكىن ،شۇڭا دەرھال ئانتىبىيوتىك دورىلار بىلەن داۋالاش ۋە قوللاپ داۋالاش كېرەك.
مېڭە پەردە ياللۇغى ( Meningitis ) : مېڭە پەردىسىنىڭ جىددىي خاراكتېرلىك ياللۇغلىنىشىنى ئادەتتە باكتېرىيە ياكى ۋىرۇستىن يۇقۇملىنىش كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، كېسەللىك ئالامەتلىرى باش قاتتىق ئاغرىش، بويۇن قېتىپ قېلىش ۋە قىزىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، جىددىي بىر تەرەپ قىلىش كېرەك.
زەھەرلىنىش خاراكتېرلىك شوك يىغىندى ئالامىتى ( Toxic Shock Syndrome ) : بىر خىل ئاز ئۇچرايدىغان ئەمما جانغا زامىن بولىدىغان باكتېرىيە بىلەن يۇقۇملىنىش بولۇپ، ئادەتتە ئۈزۈمسىمان شارچە باكتېرىيەسى ياكى زەنجىرسىمان شارچە باكتېرىيەسى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، تۇيۇقسىز قوزغىلىدىغان يۇقىرى قىزىتما، تۆۋەن قان بېسىم ۋە ئەسۋە بولۇپ ئىپادىلىنىدۇ.
بەزگەك بوھرانى ( Malaria Crisis ) : بەزگەك كەلتۈرۈپ چىقارغان ئېغىر ئەگەشمە كېسەللىك، مەسىلەن مېڭە تىپلىق بەزگەك ياكى ئېغىر دەرىجىدىكى قان ئازلىق كېسىلىگە تېز دىئاگنوز قويۇش ۋە بەزگەككە قارشى دورىلار بىلەن داۋالاشقا توغرا كېلىدۇ.
جىددىي نەپەس قىيىنلىشىش سىندرومى ( ARDS ) : ئېغىر يۇقۇملىنىشتىن كېلىپ چىققان ئۆتكۈر ئۆپكە زەخىملىنىش، نەپەس قىيىنلىشىش ۋە تۆۋەن ئوكسىگېنلىق قان كېسىلىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، بۇ چاغدا مېخانىكىلىق ھاۋا ئالماشتۇرۇش ۋە قوللاپ داۋالاش ئۇسۇلى كېرەك.
باشقا كېسەللىكلەر…
يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمى تارىخى ۋە ئاساسچىلىرى
يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمىنىڭ تەرەققىياتى مېدىتسىنا ئىلمىنىڭ ئىلگىرىلىشى ۋە مىكرو ئورگانىزملارنى چوڭقۇر چۈشىنىشكە ئەگىشىپ ئۈزلۈكسىز تەرەققىي قىلدى. يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ئىلمى بىر مۇستەقىل تېببىي پەن بولۇش سۈپىتى بىلەن، مەنبەسىنى 19 – ئەسىرگىچە سۈرۈشتۈرۈشكە بولىدۇ، باكتېرىئولوگىيە ۋە ۋىرۇسشۇناسلىقنىڭ تەرەققىياتىغا ئەگىشىپ شەكىللەنگەن. يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمىنىڭ تارىخىنى تۆۋەندىكى بىر قانچە ئاچقۇچلۇق تەرەققىياتتىن سۈرۈشتۈرۈشكە بولىدۇ:
19 – ئەسىرنىڭ ئاخىرى ۋە 20 – ئەسىرنىڭ باشلىرى : لۇئىس پاستېر ( Louis Pasteur ) ۋە روبېرت كوخ ( Robert Koch ) نىڭ كېسەل قوزغاتقۇچى مىكرو ئورگانىزملارنى تەتقىق قىلىشىغا ئەگىشىپ، يۇقۇملىنىش كېسەللىكلىرى ئىلمى تەدرىجىي ھالدا بىر مۇستەقىل پەنگە ئايلاندى. پاستېر «ھازىرقى زامان ئىممۇنولوگىيە ئاتىسى» دەپ تەرىپلەنگەن. ئۇنىڭ تۆھپىسى ئاستىدا، ۋاكسىنا يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئالىدىغان مۇھىم قورالغا ئايلانغان. كوخ بولسا تۇبېركۇليوز تاياقچە باكتېرىيەسى ۋە كۆيدۈرگە تاياقچە باكتېرىيەسىنى بايقىغانلىقى بىلەن داڭق چىقارغان بولۇپ، «ھازىرقى زامان باكتېرىيولوگىيە ئاتىسى» دەپ ئاتالغان.
20 – ئەسىرنىڭ ئوتتۇرىلىرى : ئانتىبىئوتىكلارنىڭ بايقىلىشى ۋە كەڭ كۆلەمدە ئىشلىتىلىشى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى داۋالاشنى ئىنقىلاب خاراكتېرلىك ئۆزگەرتكەن. پېنىتسىللىن ۋە سترېپتومىتسىن قاتارلىق ئانتىبىئوتىكلارنىڭ كىرگۈزۈلۈشى ئىلگىرى جانغا زامىن بولىدىغان نۇرغۇن يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى داۋالاپ ساقايتقىلى بولىدىغان قىلغان.
ھازىرقى زامان يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ئىلمىنىڭ تەرەققىياتى : يەر شارىلىشىش ۋە باكتېرىيەگە قارشى دورىلارنىڭ دورىغا چىدامچانلىقىنىڭ پەيدا بولۇشىغا ئەگىشىپ، يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ئىلمىنىڭ تەرەققىياتى يېڭى خىرىسقا دۇچ كەلدى، بولۇپمۇ يېڭىدىن پەيدا بولغان يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى كۆزىتىش ۋە كونترول قىلىش، مەسىلەن ئېبولا ۋىرۇسى، SARS ۋە يېڭى تىپتىكى تاجسىمان ۋىرۇس ( COVID-19 ).
يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمىدە دائىم قىلىنىدىغان تەكشۈرۈشلەر
يۇقۇملىنىش بۆلۈمىدە دائىم كۆرۈلىدىغان تەكشۈرۈش تۈرلىرى تەجرىبىخانا تەكشۈرۈش، تەسۋىر تەكشۈرۈش ۋە مىكرو ئورگانىزملارنى يېتىشتۈرۈش قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، بۇنىڭدىكى مەقسەت يۇقۇملانغان كېسەللىك قوزغاتقۇچىلارنى پەرقلەندۈرۈشكە ياردەم بېرىش، يۇقۇملانغان ئورۇن ۋە ئېغىرلىق دەرىجىسىنى بېكىتىشتىن ئىبارەت. بۇ تەكشۈرۈشلەر مۇۋاپىق داۋالاش لايىھىسىنى تۈزۈشتە ئىنتايىن مۇھىم. دائىم كۆرۈلىدىغان تەكشۈرۈش تۈرلىرىنى چۈشىنىش يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرگە دىئاگنوز قويۇش جەريانىنى تېخىمۇ ياخشى چۈشىنىشكە پايدىلىق.
يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمىدە دائىم كۆرۈلىدىغان تەكشۈرۈش تۈرلىرى تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ :
قان تەكشۈرۈش ( Complete Blood Count ،CBC ) : قىزىل قان ھۈجەيرىسى ، ئاق قان ھۈجەيرىسى ۋە قان پىلاستىنكىسىنىڭ سانىنى باھالاپ ، يۇقۇملىنىش خاراكتېرلىك كېسەللىكلەرنىڭ مەۋجۇتلۇقى ۋە تىپىنى پەرقلەندۈرۈشكە ئىشلىتىلىدۇ.
قان ئۆستۈرۈش ( Blood Culture ) : قان تەركىبىدە كېسەللىك قوزغاتقۇچىنىڭ بار – يوقلۇقىنى تەكشۈرۈشكە ئىشلىتىلىدۇ ، بولۇپمۇ قان چىرىش كېسەللىكىگە دىئاگنوز قويۇشتا ئىنتايىن مۇھىم.
C رېئاكسىيە ئاقسىلى ( CRP ) ۋە قىزىل قان ھۈجەيرىلىرىنىڭ چۆكۈش نىسبىتى ( ESR ) : بۇ ياللۇغ بەلگە ماددىلىرى يۇقۇملىنىشنىڭ ئېغىرلىق دەرىجىسى ۋە ياللۇغ پائالىيىتىنى باھالاشقا ئىشلىتىلىدۇ.
سۆرەتلەش ئىلمى بويىچە تەكشۈرۈش ( Imaging Studies ) : مەسىلەن كۆكرەك قىسمى X نۇرى ، CT ۋە MRI، يۇقۇملانغان ئورۇن ( مەسىلەن:ئۆپكە ياللۇغى ياكى قورساق بوشلۇقى يۇقۇملىنىش ) ۋە تارقىلىش ئەھۋالىنى باھالاشقا ئىشلىتىلىدۇ.
مولېكۇلا دىئاگنوز تېخنىكىسى ( Molecular Diagnostics ) : مەسىلەن PCR ئالاھىدە بەلگىلەنگەن كېسەللىك قوزغاتقۇچىلارنى تېز تەكشۈرۈش ۋە پەرقلەندۈرۈشتە ئىشلىتىلىدۇ ، مەسىلەن ۋىرۇس ۋە دورىغا چىداملىق باكتېرىيە.
يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمى كۆپ ئۇچرايدىغان داۋالاش ئۇسۇللىرى
يۇقۇملىنىش بۆلۈمىنىڭ داۋالاش ئۇسۇلى كونكرېت يۇقۇملىنىش تىپى ۋە كېسەللىك سەۋەبىگە ئاساسەن ئوخشاش بولمايدۇ، ئادەتتە ئانتىبىئوتىك دورىلار، ۋىرۇسقا قارشى دورىلار، زەمبۇرۇغقا قارشى دورىلار ۋە قوللاپ داۋالاش ئۇسۇللىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. دائىم كۆرۈلىدىغان بۇ داۋالاش ئۇسۇللىرىنى چۈشىنىش بىمارلار ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىنىڭ داۋالاش پىلانى ۋە كۆزلىگەن نەتىجىنى تېخىمۇ ياخشى چۈشىنىشىگە ياردەم بېرىدۇ.
يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمىدە دائىم كۆرۈلىدىغان داۋالاش ئۇسۇللىرى تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:
ئانتىبىئوتىك دورىلار بىلەن داۋالاش ( Antibiotic Therapy ) : باكتېرىيىلىك يۇقۇملىنىشنى داۋالاشقا ئىشلىتىلىدۇ ، مەسىلەن ئۆپكە ياللۇغى ، قان چىرىش كېسىلى ۋە سۈيدۈك يولى يۇقۇملىنىش. ئانتىبىئوتىكلارنى تاللاش كېسەللىك قوزغاتقۇچىنىڭ تۈرى ۋە بىمارنىڭ سالامەتلىك ئەھۋالىنى ئاساس قىلىدۇ.
ۋىرۇسقا قارشى داۋالاش ( Antiviral Therapy ) : ۋىرۇستىن يۇقۇملىنىشنى داۋالاشقا ئىشلىتىلىدۇ، مەسىلەن HIV B تىپلىق ۋە C تىپلىق جىگەر ياللۇغى ، تارقىلىشچان زۇكام قاتارلىقلار. ۋىرۇسقا قارشى دورىلار ۋىرۇسنىڭ كۆپىيىشىنى تىزگىنلەش ۋە ئىممۇنىتېت رېئاكسىيەسىنى كۈچەيتىش ئارقىلىق رولىنى جارى قىلدۇرىدۇ.
زەمبۇرۇغقا قارشى داۋالاش ( Antifungal Therapy ) : زەمبۇرۇغ كەلتۈرۈپ چىقارغان يۇقۇملىنىشنى داۋالاشقا ئىشلىتىلىدۇ ،مەسىلەن تەسۋىسىمان زەمبۇرۇغ كېسىلى ۋە ئاسپېرگىللۇز كېسىلى. دائىم ئىشلىتىلىدىغان دورىلار ئامفوتېرىسىن B ، فلۇكونازول ۋە فۇلىكونازولنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
قۇۋۋەتلەندۈرۈپ داۋالاش ئۇسۇلى ( Supportive Care ) : سۇيۇقلۇق باشقۇرۇش ، سۈمۈرۈش ۋە ئوزۇقلۇق بىلەن قوللاش قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ ، كېسەللىك ئەھۋالىنى مۇقىملاشتۇرۇش ۋە سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشكە ئىشلىتىلىدۇ ، بولۇپمۇ ئېغىر يۇقۇملىنىش ياكى سېپتىتسېمىيە ئەھۋالى ئاستىدا.
ۋاكسىنا ئەملەش ( Vaccination ) : ئالاھىدە بەلگىلەنگەن يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ، مەسىلەن:تارقىلىشچان زۇكام، جىگەر ياللۇغى ۋە ئادەم ئەمچەك توپچىسىسىمان ئۆسمە ۋىرۇسى ( HPV ) قاتارلىقلار، يۇقۇملىنىش خەۋپىنى ئازايتىدۇ.
دۇنيادىكى داڭلىق بىر قانچە يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر دوختۇرخانىلار
نۇرغۇن دوختۇرخانىلار يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ئىلمى ساھەسىدىكى تەتقىقاتى ۋە داۋالىشى بىلەن داڭلىق. بۇ دوختۇرخانىلارغا ئادەتتە ئىلغار ئەسلىھەلەر سەپلەنگەن، تەجرىبىسى مول كەسپىي ئەترەت بار، يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش، دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاشقا كۈچ چىقىرىدۇ.
دۇنياغا داڭلىق يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر دوختۇرخانىسى تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:
جونس خوپكىنس دوختۇرخانىسى ( Johns Hopkins Hospital ،USA ) : يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ئىلمى ۋە ئىممۇنولوگىيە تەتقىقات مەركىزى بىلەن داڭلىق ،بولۇپمۇ HIV/AIDS ۋە يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر تەتقىقاتى جەھەتتە ئالدىنقى ئورۇندا تۇرىدۇ.
ماسساچۇسېتس شتاتى باش دوختۇرخانىسى ( Massachusetts General Hospital ،USA ) : بۇ دوختۇرخانىنىڭ يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمى مۇرەككەپ يۇقۇملىنىشنى باشقۇرۇش ۋە پەن ھالقىغان ھەمكارلىق بىلەن داڭلىق ، بولۇپمۇ كۆپ خىل دورىغا چىداملىق جىنسىي كېسەللىك قوزغاتقۇچىلارنى تەتقىق قىلىش جەھەتتە.
لوندون سەھىيە ۋە ئىسسىق بەلباغ مېدىتسىنا شۈبە دوختۇرخانىسى ( Hospital for Tropical Diseases ،UK ) : مەخسۇس ئىسسىق بەلباغ كېسەللىكلىرى ۋە يېڭىدىن گۈللەنگەن يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرگە دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش بىلەن شۇغۇللىنىدۇ ۋە خەلقارادا شۆھرەت قازانغان.
سىنگاپور دۆلەتلىك ئۇنىۋېرسىتېتى دوختۇرخانىسى ( National University Hospital ،Singapore ) : مەزكۇر دوختۇرخانا شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا رايونىغا جايلاشقان بولۇپ ، يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى ئومۇميۈزلۈك باشقۇرۇش ۋە تەتقىق قىلىش بىلەن داڭلىق ، بولۇپمۇ ئىسسىق بەلباغ كېسىلى ۋە باكتېرىيەگە قارشى دورىلارنىڭ دورىغا چىدامچانلىقى جەھەتتە.
يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمى توغرىسىدا قوشۇمچە تونۇشتۇرۇشلار
يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمى بىرلا خىل يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرگە دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاشقا كۆڭۈل بۆلۈپلا قالماي، يەنە يەر شارى ساغلاملىقى ۋە ئاممىۋى سەھىيە قاتارلىق كەڭ ساھەلەرگىمۇ چېتىلىدۇ. يېڭىدىن گۈللەنگەن يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ پەيدا بولۇشى ۋە باكتېرىيەگە قارشى دورىلارنىڭ دورىغا چىدامچانلىقىنىڭ ئېشىشىغا ئەگىشىپ، يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ئىلمىنىڭ مۇھىملىقى كۈنسېرى گەۋدىلەنمەكتە. يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمىنىڭ باشقا تەرەپلىرىنى چۈشىنىش ئۇنىڭ مېدىتسىنا ۋە جەمئىيەتتىكى رولىنى ئومۇميۈزلۈك چۈشىنىشكە پايدىلىق.
يېڭىدىن گۈللىنىۋاتقان يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى كۆزىتىش ۋە ئالدىنى ئېلىش : يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمىنىڭ يەر شارى ساغلاملىق ساھەسىدىكى بىر ئاچقۇچلۇق رولى يېڭىدىن گۈللىنىۋاتقان ۋە قايتا قوزغىلىدىغان يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى كۆزىتىش ۋە ئالدىنى ئېلىش، تېز ئىنكاس قايتۇرۇش ۋە ئاممىۋى تازىلىققا ئارىلىشىشقا كاپالەتلىك قىلىش.
كۆپ پەنلەر ھەمكارلىقىنىڭ مۇھىملىقى : يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر بۆلۈمى دائىم باشقا مەخسۇس بۆلۈملەر بىلەن ھەمكارلىشىدۇ، مەسىلەن، ئېغىر كېسەللەرنى كۆزىتىش، جىگەر كېسەللىكلىرى بۆلۈمى ۋە نەپەس كېسەللىكلىرى بۆلۈمى، بىمارلارنى ئومۇميۈزلۈك پەرۋىش قىلىش بىلەن تەمىنلەيدۇ.
يۇقۇملىنىشنى كونترول قىلىش ۋە دوختۇرخانا باشقۇرۇش : يۇقۇملىنىش بۆلۈمى دوختۇرلىرى يەنە دوختۇرخانا ئىچىدە يۇقۇملىنىشنى كونترول قىلىشقا مەسئۇل بولۇپ، دوختۇرخانىدا ئېرىشىشچانلىق يۇقۇملىنىش نىسبىتىنى ئازايتىپ ، بىمار ۋە داۋالاش خادىملىرىنىڭ بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىدۇ.
